مراقبت‌های بعد از سقط جنین و راه‌های تقویت رحم
مجله دکتر دکتر
تصمیم برای سقط جنین هیچ‌وقت آسان نیست؛ چه برای پرهیز از داشتن فرزند یا برای جلوگیری از تولد نوزادی دارای مشکل. از تبعات تصمیم‌های شخصی که بگذریم، امروزه با پیشرفت علم پزشکی و روش‌های سونوگرافی و آزمایش‌های متعدد در دوران بارداری، امکان تشخیص جنین ناقص فراهم شده و در چنین حالتی، پزشک دستور سقط را صادر می‌کند. عمل سقط جنین دارای عوارض بسیاری است و باید با مراقبت‌های بعد از سقط جنین آشنا باشید تا بتوانید زودتر بهبودی خود را به دست بیاورید. هرچند که باید برای بازیابی کامل سلامت خود باید با دکتر زنان و زایمان در ارتباط باشید.در ادامه این مطلب از مجله دکتردکتر تلاش کرده‌ایم تا درباره مراقبت‌های بعد از سقط جنین و البته عوارض این کار برایتان بگوییم؛ با ما همراه باشید تا درباره چالش‌های بعد از سقط، خطرات و مراقبت‌های پزشکی مناسب این موقعیت اطلاعات کسب کنید.
سقط جنین چیست و چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
سقط جنین اتفاقی شایع است که بسیاری از مادران باردار تا آخرین روزهای بارداری در شرف وقوع آن هستند. به‌طور معمول، این اتفاق در 3 ماه ابتدای بارداری رایج است و بسیاری از مادران حتی بدون اطلاع از این که باردار هستند، جنین خود را سقط می‌کنند! البته گاهی این اتفاق خودخواسته یا به دستور پزشک است و بیشتر به‌دلیل نقص جنین اتفاق می‌افتد.این تجربه ناخوشایند عوارض جسمی و روحی زیادی برای مادران به همراه دارد و معمولا حدود یک‌چهارم از بارداری‌ها به سقط ختم می‌شود. برای همین توصیه میکنیم که اگر قصد دارید که بچه‌دار شوید، مراقبت‌های هفته‌های اولیه بارداری را جدی بگیرید.
روش‌های سقط جنین که باید بشناسید!
چه خودتان تصمیم به سقط جنین گرفته باشید و چه بدون خواست شما اتفاق افتاده، باید درباره مراقبت‌های خانگی بعد از سقط جنین و مراقبت‌های پزشکی بدانید.این مسیر آگاهی را از روش‌های سقط جنین شروع میکنیم؛ به‌طورکلی 3 نوع سقط جنین وجود دارد:
- سقط با استفاده از قرص‌های سقط جنین (به سقط جنین دارویی معروفند)
- جراحی سقط جنین (خانم‌ها تا هفته دهم حاملگی می‌توانند از قرص‌های سقط جنین استفاده کنند. بالاتر از 10 هفته، انجام عمل جراحی تنها گزینه باقی مانده است.)
- سقط خودبه‌خودی جنین؛ برخی از مادران باردار بدون این که قصد سقط جنین داشته باشند با این پدیده روبه‌رو میشوند. این موضوع ممکن است به‌خاطر دلایل مختلفی مثل ژنتیک، بیماری خاص یا سبک زندگی نادرست اتفاق بیفتد.
سقط جنین با هر روشی که انجام شود، نیازمند مراقبت‌های ویژه پس از آن است. بسیاری از خانم‌ها پس از سقط جنین با عوارضی مثل درد عضلانی شکم، خونریزی واژینال، حالت تهوع، درد سینه و خستگی مواجه میشوند. اما سقط جنین چه عوارض دیگری دارد؟ این سوال را در ادامه پاسخ خواهیم داد.
عوارض جانبی سقط جنین چیست؟
فرقی نمی‌کند که جنین با چه روشی سقط شده، یکی از عوارض رایج سقط جنین، عفونت است که معمولا در اثر سقط ناقص جنین یا قرار گرفتن در معرض باکتری با برقراری رابطه جنسی پس از سقط به وجود می‌آید. با جلوگیری از رابطه جنسی تا بهبودی کامل و استفاده از پدهای بهداشتی به جای تامپون، می‌توان از عفونت جلوگیری کرد.از جمله علائم عفونت پس از سقط جنین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بوی شدید ترشحات واژن
- تب شدید
- دردهای شدید لگن
- درد عضلانی شکم
- خونریزی واژنی
- استفراغ و حالت تهوع
- درد سینه
- خستگی
این عوارض جانبی بعد از سقط طبیعی هستند اما اگر مراقبت‌های بعد از آن را به‌خوبی رعایت نکنید، شدیدتر و البته خطرناک میشوند. بنابراین اگر این علائم را تجربه کردید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.عوارض دیگری که ممکن است در اثر سقط جنین با آن روبه‌رو شوید:
سقط جنین ناقص یا غیرموفقیت‌آمیز
در حالت سقط جنین ناقص، جنین هنوز زنده است یا کامل از رحم خارج بیرون نیامده. در این شرایط عوارض شدید زیر را تجربه خواهید کرد:
- سوراخی رحم؛ عوارض سوراخی رحم به شکل دردهای شکمی شدید، خونریزی و تب است.
- شوک عفونی؛ با علائمی مثل تب، احساس سردی، درد شکم و فشار خون پایین همراه است.
اگر تا 24 ساعت بعد از سقط جنین خونریزی با رنگ خون قرمز روشن یا قرمز تیره و با درد شدید و دائمی همراه باشد، باید آن را با پزشک در میان بگذارید.
خونریزی شدید بعد از سقط جنین
خیلی از خانم‌ها بعد از سقط جنین دچار خونریزی با لکه‌های کم یا زیاد میشوند. البته مشاهده لخته‌های خون نیز در این دوران طبیعی است.اما توجه داشته باشید که اگر خونریزی از دو ساعت بیشتر طول بکشد، طبیعی نیست. اگر بعد از سقط دچار خونریزی زیاد شدید و در هر ساعت بیشتر از یک پد سایز بزرگ استفاده می‌کنید، باید موضوع را هر چه سریع‌تر به پزشک زنان اطلاع دهید.
علائم بعد از سقط جنین که باعث نگرانی میشوند
برخی از علائم سقط جنین نیازمند درمان اورژانسی هستند. این علائم عبارتنداز:
- تب
- خونریزی شدید
- بوی شدید ترشح واژن
- احساس سردی
- درد شدید شکم و غیره.
درد بعد از سقط جنین تا چند روز طبیعی است؟
بعد از سقط جنین، مواردی مثل خونریزی، دردهای پریود، گرفتگی معده و خونریزی واژن کاملا طبیعی است. این عوارض و دردها بعد از چندروز به تدریج بهبود پیدا می‌کنند، بااین‌حال ممکن است تا 2 هفته ادامه داشته باشد.پس از سقط جنین به روش جراحی، ممکن است تا زمان پریود بعدی خونریزی نداشته باشید. بعد از سقط با قرص هم امکان دارد که عوارض جانبی کوتاه‌مدتی مثل تهوع و اسهال هم داشته باشید که معمولا بعد از 3-4 روز متوقف میشوند. اما اگر درد و علائم شما مدت بیشتری طول کشید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا متناسب با وضعیت شما داروهای بعد از سقط جنین تجویز کند.
چند روز بعد از سقط دهانه رحم بسته می‌شود؟
در پاسخ به این سوال باید اشاره کنیم که حداقل دو هفته پس از سقط جنین دهانه رحم بسته شده و به اندازی عادی برمی‌گردد. اما این زمان در مادران مختلف، متفاوت است. اگر مادر باردار سقط ناقص جنین را تجربه کرده باشد، تا مدت‌ها علائمی مثل گرفتگی شدید عضلات رحم و درد و خونریزی خواهد داشت. بنابراین مهم است که زنان بعد از سقط جنین حتما تحت نظارت پزشک باشند و درصورت نیاز، داروهای بعد از سقط را مصرف کنند.
شستشوی رحم بعد از سقط جنین
در بیشتر موارد، بدن مادر تمامی بافت‌های حاملگی را بعد از سقط دفع می‌کند. به همین دلیل است که عموما مراقبت‌های بعد از سقط جنین یک ماهه، عموما ساده‌تر هستند. اما اگر سقط در ماه‌های بالاتر انجام شود، ممکن است بافت حاملگی به‌طورکامل دفع نشده و به‌عبارتی سقط جنین ناقص رخ دهد. در این شرایط برای خارج کردن بافت‌های باقی‌مانده از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:تحت نظر گرفتن مادر؛ در این روش 7 تا 14 روز صبر می‌کنند تا جنین سقط‌شده به شکل طبیعی توسط بدن دفع شود. درغیر این صورت پزشک به سراغ روش‌های دیگر خواهد رفت.استفاده از قرص برای کمک به خارج کردن بافت‌ها؛ در این روش پزشک برای تخلیه کامل محتویات رحم، قرص‌های واژینال پروستاگلاندین یا میفپریستون تجویز می‌کند. اگر از قرص برای سقط کامل جنین استفاده کرده‌اید، بهتر است روش و مراقبت‌های بعد از سقط جنین با قرص سایتوتک یا سایر داروها را از پزشک خود سوال کنید.عمل جراحی کورتاژ برای تخلیه رحم؛ در این روش رحم با عمل کورتاژ تخلیه می‌شود. در عمل کورتاژ، دهان رحم به آرامی باز شده و بافت‌های باقی‌مانده از طریق ساکشن خارج میشوند. این عمل معمولاً با بی‌حسی موضعی و به ندرت با بیهوشی همراه است. 
راهکارهای مراقبت بعد از سقط جنین برای خانم‌ها
اگر سقط در ماه‌های ابتدایی بارداری اتفاق بیفتد، ساده‌تر است و دوره نقاهت کوتاه‌تر. برای مثال مراقبت‌های بعد از سقط جنین دو ماهه به مراتب ساده‌تر از سقط جنین در ماه‌های بالاتر بارداری است. درهرصورت بعد از سقط جنین، خانم‌ها شرایط سختی را متحمل میشوند.این موضوع تنها به حال جسمی محدود نمی‌شود و باید به راهکارها و مراقبت‌های روحی بعد از سقط جنین توجه ویژه‌ای داشت تا از این دوران گذر کرد. اگرچه پزشک متخصص زنان با توجه به شرایط عمومی بیمار، راهکارهای دارویی مختلفی به مادرانی که سقط کرده‌اند پیشنهاد می‌کند، اما برای کاهش عوارض جانبی سقط جنین رعایت بعضی نکات بسیار کمک خواهند کرد.مراقبت‌های بعد از کورتاژ سقط جنین عبارتند از:
- بعد از سقط جنین به میزان کافی استراحت کنید تا انرژی ازدست رفته خود را بازیابید.
- از پدهای گرم‌کننده استفاده کنید که دردهای عضلانی شکم را کاهش دهند.
- دست و صورت خود را دائم بشویید، به‌خصوص اگر حالت تهوع دارید.
- با کسانی که دوستشان دارید در اتباط باشید. توجه باشید که در این دوره به‌دلیل تغییرات هورمونی، احساسات شما متغیر است.
- بهتر است برای چند روزی در خانه استراحت کنید.
- از داروهایی مانند ایبوپروفن برای کاهش درد استفاده کنید.
- از سوتین سفت و محکم برای کاهش درد سینه استفاده کنید.
- بهتر است برای اطمینان از سلامت رحم، سونوگرافی انجام دهید.
مراقبت‌های روحی بعد از سقط جنین
این‌بار به جای مادر، ما پدران را مورد خطاب قرار می‌دهیم. اگر همسر شما سقط جنین را تجربه کرده، باید بیشتر از همیشه مراقب احوال او باشید. مراقبت‌های پس از سقط جنین با ساکشن تنها شامل تغذیه و استفاده از دارو نیست، بلکه باید به مسئله مهم‌تری یعنی افسردگی بعد از سقط توجه کرده و به فکر بهبود حال روحی او باشید.زنان بعد از سقط جنین ممکن است احساس گناه، پشیمانی، افسردگی، اضطراب بالا، ترس از بارداری و احساسات گوناگونی را تجربه کنند. در این شرایط اطرافیان، به ویژه همسر نقش موثری در بهبود حال روحی آنها خواهد داشت. موارد زیر می‌تواند در بهبود حال روحی زنان بعد از سقط موثر باشند:
- استراحت بعد از سقط جنین
- مراقبت از گل و گیاه
- مسافرت
- ریلکسیشن
- گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش و غیره.
تغذیه پس از سقط جنین باید به چه صورت باشد؟
به‌طورکلی سقط جنین اتفاقی ناراحت کننده است. در این موقعیت شما علاوه‌بر نیاز به همدردی، به تغذیه مناسب نیز نیاز دارید. بدن شما پس از سقط ضعیف می‌شود. پس از سقط جنین اغلب خونریزی و سرگیجه را تجربه می‌کنید که در نهایت باعث ایجاد ضعف در بدن شما می‌شود.غذایی که در این دوران مصرف می‌کنید تاثیر زیادی بر سلامت شما دارد. به همین دلیل نیاز است بدانید که چه غذاهایی را باید میل کنید و از خوردن چه غذاهایی بپرهیزید تا در نهایت به بهبودی کامل برسید. برای تقویت رحم بعد از سقط جنین بهتر است مصرف پروتئین و مواد مغذی را در برنامه خود قرار دهید.
چه غذاهایی بهتر است بعد از سقط جنین بخوریم؟
برای این که دوره نقاهت بعد از سقط جنین کوتاه‌تر باشد، بهتر است مواد خوراکی غنی را در رژیم غذایی خود بگنجانید. در ادامه به لیست غذاهایی که بهتر است در رژیم غذایی خود داشته باشید توجه کنید:
غذاهای غنی از آهن
مهم‌ترین موردی که حتما باید رعایت شود مصرف غذاهای سرشار از آهن است زیرا با سقط جنین، مادر خون زیادی را از دست می‌دهد. خونریزی زیاد باعث کم شدن حجم زیادی از آهن بدن شده و در آخر باعث ایجاد کم‌‌خونی و علائم مرتبط می‌شود.احساس خستگی و ضعف پس از سقط جنین امری طبیعی است که برای رفع آن، استفاده از غذاهای سرشار از آهن نقش ویژه‌ای دارند. گوشت قرمز، غذاهای غنی از ویتامین Cوموادخوراکی از این دست آهن بدن را تا حدی تامین خواهند کرذ. البته برای جذب ویتامین، آهن و مکمل‌های معدنی نیاز است تا از مکمل‌های مختلف هم استفاده کنید. برای خرید می‌توانید روی عکس زیر بزنید:
غذاهایی که حس خوبی به شما می‌دهند
احساس افسردگی بعد از سقط جنین، مسئله‌ای بسیار طبیعی است. بعضی از زنان پس از سقط جنین می‌توانند به راحتی به زندگی عادی خود برگردند، اما برخی دیگر ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها درگیر این افسردگی باشند. غذاهای ساده‌ای وجود دارند که به شما کمک می‌کنند با افسردگی پس از سقط جنین کنار بیایید.سعی کنید غذاهای حاوی منیزیم مصرف کنید تا این دوره افسردگی را بهتر طی کنید. برخی از این خوراکی‌ها عبارتند از آجیل، لوبیا و شکلات ساده. این خوراکی‌ها علاوه بر کمک به بهبود افسردگی، تولید انرژی در بدن شما را تقویت می‌کنند، عملکرد عضلات و سیستم عصبی شما را بهبود می‌بخشند و سلول‌های بدن شما را بازسازی می‌کنند.
غذاهای سرشار از کلسیم
ذخایر کلسیم بدن شما طی دوران بارداری به سرعت کاهش پیدا می‌کند. بنابراین ضروری است که از غذاهای حاوی کلسیم استفاده کنید. برخی از بهترین منابع سرشار از کلسیم عبارتند از:
- میوه‌های خشک‌شده
- غذاهای دریایی نظیر ماهی ساردین و سالمون
- سبزیجاتی با برگ‌های سبز تیره
- سویا و غیره.
چه غذاهایی نباید بعد از سقط جنین بخوریم؟
تغذیه مناسب بعد از سقط جنین تنها محدود به مواد غذایی مفید نیست، بلکه در این دوران باید از مصرف برخی مواد غذایی نیز خودداری کنید. در ادامه به برخی از این مواد غذایی توجه داشته باشید:
شیر پرچرب و گوشت قرمز
مطمئنا دوست ندارید پس از سقط جنین دچار التهاب و در نهایت ناراحتی و درد شوید. محصولات لبنی و گوشت قرمز حاوی چربی هستند که باعث التهاب میشوند. به غذاهایی نظیر پنیر، کره، گوشت گاو، شیر کامل و گوشت بره نه بگویید.
نشاستههای کم فیبر
کربوهیدرات منبع خوبی برای تقویت انرژی بدن است و همچنین سطح قند خون بدن شما را تنظیم می‌کند. بااین‌حال، نشاستههای کم‌فیبر و غلات بهبود یافته می‌توانند تاثیر منفی روی بدن شما بگذراند و در نهایت باعث ایجاد نوسانات بسیاری در سطح قند خون شوند.به همین دلیل باید در رژیم غذایی خود مصرف نشاستههای کم‌فیبر را محدود کنید و از مصرف غذاهایی نظیر نودل، چوب شور و تخم مرغ اجتناب کنید.
شیرینی‌جات
غذاهای شیرین که گلیسمی بالایی دارند باعث ایجاد نوساناتی در سطح قند خون شما میشوند. سعی کنید از مصرف نوشیدنی‌های گازدار و آب‌نبات پرهیز کنید.
رابطه جنسی بعد از سقط جنین
بعد از انجام سقط جنین با هر روشی، پیشنهاد می‌شود تا دو هفته از رابطه جنسی (وارد شدن هر چیزی داخل واژن) جلوگیری کنید. رعایت این مورد باعث می‌شود که دچار عفونت‌های واژینال نشوید.نکته دیگری که باید به آن توجه کنید، مراقبت‌های بارداری بعد از سقط جنین است، بنابراین اگر بعد از سقط جنین رابطه جنسی (بدون استفاده از وسایل جلوگیری) داشتید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین اگر به هنگام رابطه جنسی احساس درد داشتید، آن را متوقف کنید و آن را با پزشک خود به اشتراک بگذارید.
جلوگیری از بارداری پس از سقط جنین
تقویت رحم بعد از سقط جنین یکی از نکاتی است که باید توجه ویژه‌ای به آن داشته باشید. اگر به‌تازگی سقط جنین داشته‌اید، بارداری دوباره اصلا توصیه خوبی نیست و باید تا بهبود کامل از بارداری جلوگیری کنید. بهتر است با مشورت پزشک خود برای مدتی از وسایل پیشگیری و قرص‌های ضدبارداری استفاده کنید.
برای قطع خونریزی پس از سقط چی بخوریم؟
اگر برای شما سوال است که برای قطع خونریزی پس از سقط چی بخوریم؟ باید اشاره کنیم که داروهای زیادی برای این کار توسط پزشک تجویز می‌شود که قرص ضدبارداری یکی از آنها است. قرص مترژن یکی از داروهایی است که برای دفع بقایای جنین سقط شده و پاکسازی رحم تجویز می‌شود.
مراقبت‌های بعد از سقط جنین را جدی بگیرید!
در کشور ما سقط جنین عمدی ممنوع است مگر در مواردی که با دستور پزشک مجوز آن صادر شود. آمار سقط جنین در ایران به‌طور رسمی مشخص نیست اما سقط جنین در آمریکا بین خانم‌های ۴۵ ساله بسیار رایج است. از میان هر 10 خانم باردار، 3 زن سقط جنین دارند. به‌همین دلیل اطلاع داشتن در مورد مراقبت‌های بعد از سقط جنین از اهمیت بالایی بین تمامی خانم‌ها دارد.در این مطلب سعی کردیم به تمام نکات و مراقبت‌های لازم بعد از سقط را به شما معرفی کنیم. مادرانی که سقط جنین تجربه کرده‌اند باید حتما تحت نظارت یک پزشک متخصص قرار بگیرند. برای دریافت نوبت آنلاین و مشاوره پزشک می‌توانید از سیستم نوبت دهی آنلاین پلتفرم دکتردکتر استفاده کنید.حال شما بگویید که آیا تجربه سقط جنین داشته‌اید؟ از تجربه حود برای ما و دیگر خوانندگان این مطلب بنویسید. محتوای این مقاله صرفا برای افزایش اطلاعات عمومی شماست و به منزله تجویز پزشکی نیست.