پایان عصر مراکز داده ثابت؛ آینده در کانتینرها رقم می‌خورد!

نبض فناوری

مرکز داده کانتینری هوشمند؛ پاسخی نوآورانه به هزینه‌های بالای ساخت، محدودیت‌ها و چالش‌های انتخاب محل، کمبود فضای فیزیکی و پروسه طولانی طراحی، پیاده‌سازی، استقرار و نگهداری دیتاسنترهای ثابت است. در عصری که سرعت، چابکی و دسترسی، حرف اول را می‌زند؛ دیتاسنترهای سنتی مانند باقیمانده از عصر ماموت‌ها و دایناسورها هستند؛ در حالی‌که کسب‌وکارهای امروزی به اسب‌های چابک و یوزپلنگ‌های فوق سریع نیاز دارند.

در نمایشگاه الکامپ ۲۸، حضور دیتاسنترهای سیار ایرانی تیام شبکه، توجه بسیاری از بازدیدکنندگان را به خود جلب کرد. این مراکزداده کاملا ماژولار، هوشمند و قابل سفارشی‌سازی براساس نیازهای مشتری و سازمان‌ها، در الکامپ امسال چشم­گیر بودند و چشم‌انداز جدیدی برای رشد سریع‌تر زیرساخت‌های دیجیتالی و عبور از موانع و محدودیت‌های ساخت اتاق‌های سرور و دیتاسنترهای اختصاصی، ترسیم کردند.

به همین بهانه، در این مقاله، قصد داریم نگاهی به مشخصات و مزایای یک مرکز داده کانتینری ایرانی داشته باشیم:

مرکزداده کانتینری چیست؟

مرکز داده کانتینری (Containerized Data Center) نسل جدیدی از مراکز داده مدرن و ماژولار است که تمام تجهیزات اصلی یک دیتاسنتر، مانند سرورها، سیستم سرمایشی، برق اضطراری، شبکه و تجهیزات امنیتی، درون یک کانتینر استاندارد و مقاوم قرار می­گیرند. این طراحی هوشمند باعث می‌شود مرکز داده، قابل‌حمل، سریع‌النصب و مقیاس‌پذیر باشد.

در حالی که ساخت مراکز داده سنتی ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول می­کشد و نیاز به زیرساخت ساختمانی گسترده دارند؛ مراکز داده کانتینری تنها در چند هفته آماده بهره‌برداری است و در هر نقطه‌ای، از مناطق صنعتی و نظامی گرفته تا مناطق دورافتاده، مستقر می­شود.

این نوع مراکز داده که گاها به عنوان دیتاسنتر سیار نیز شناخته می‌شوند؛ به دلیل هزینه ساخت و نگهداری پایین‌تر، مصرف انرژی بهینه‌تر و قابلیت جابه‌جایی آسان، به گزینه‌ای محبوب و ایده­آل برای سازمان‌ها و شرکت‌هایی تبدیل شده‌اند که به چابکی بالا و انعطاف‌پذیری سریع نیاز دارند. علاوه بر این، امکان افزودن یا حذف سریع ماژول‌ها باعث می‌شود ظرفیت پردازشی، سرمایشی و انرژی در کوتاه‌ترین زمان افزایش یابد..

در دوران رشد سریع خدمات ابری، هوش مصنوعی، و پردازش لبه(Edge Computing) ؛ مراکز داده کانتینری پاسخی هوشمندانه به نیاز امروز بازار دیجیتال محسوب و ترکیبی از سرعت استقرار، بهره‌وری بالا و کاهش چشم‌گیر هزینه‌ها را با هم دارند.

مرکز داده کانتینری یا سیار دقیقا کجا استفاده می‌شوند؟

وقتی صحبت از یک دیتاسنتر قابل حمل می‌شود؛ این ذهنیت به وجود می‌آید که این نوع مراکزداده فقط برای مکان‌های استقرار موقت، استفاده در بحران‌ها، حوادث و بلایای طبیعی و قطعی‌های اینترنت و زیرساخت و کلا شرایط اضطراری هستند. شاید این ذهنیت در یک دهه پیش تا حدودی صحیح بود اما در سال ۲۰۲۵، یک مرکز داده کانتینری هوشمند، طیف وسیعی از کارکردها و کاربردها را پوشش می‌دهد و در برخی راه‌کارها، دقیقا بهترین جایگزین برای مرکزداده سنتی است. وزارت‌خانه‌ها، بانک‌ها و سازمان‌هایی که به پردازش‌های ابری و لبه بیشتری نیاز دارند یا قابلیت و ظرفیت ارتقا و توسعه توان پردازشی دیتاسنتر سنتی کنونی مستقر در ساختمان‌های خود را ندارند؛ شهرداری‌ها، پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها و پتروشیمی‌هایی که نیاز به یک مرکز فرماندهی و کنترل دیجیتالی سریع دارند و زمان کافی یا شرایط فیزیکی لازم برای احداث یک مرکزداده ثابت را ندارند؛ و ساختمان‌های قدیمی یا کارخانه‌های صنعتی که نیاز به زیرساخت دیجیتالی داشته اما فاقد استانداردهای لازم هستند؛ همگی مشتریان بالقوه دیتاسنترهای سیار محسوب می‌شوند.

بررسی یک مرکز داده کانتینری هوشمند ایرانی

برای آشنایی بیشتر با این نوع از دیتاسنترهای قابل حمل، بهتر است یک نمونه خوب و کامل را بررسی و بیشتر با مشخصات و ویژگی‌های آن‌ها آشنا شویم.

شرکت تیام شبکه دو مدل مرکز داده کانتینری هوشمند ۲۰ و ۴۰ فوت را به نمایشگاه الکامپ آورده بود و بهترین فرصت برای بازدید از نزدیک این تجهیزات فراهم شد. البته، این شرکت انواع دیتاسنتر سیار iBOX را در ابعادهای ۱۰، ۲۰، ۳۰ و ۴۰ فوت و مطابق استانداردهای TIA-942 به بازار عرضه کرده است.

در ابتدا، باید اشاره کنیم که جنس کانتینرهای مرکزداده تیام شبکه، بسیار با کیفیت و شامل انواع عایق با مقاومت حرارتی بالا، مقاوم در برابر خوردگی و قابل استفاده در شرایط مختلف آب‌و هوایی است. بدنه داخلی نیز از استیل بادوام با محفاظت الکترومغناطیسی است. اوج انعطاف‌پذیری در جایی است که می‌توان چندین کانتینر را به یکدیگر متصل تا دیتاسنتری با ظرفیت پردازشی بالاتر ساخت.

رک‌های نصب‌شده در این کانتینرها با تحمل وزن تا ۱۲۰۰ کیلوگرم و تأییدیه‌های فنی، از کیفیت بالایی برخوردارند. بنا بر سفارش مشتری، در هر کانتینر از ۲ تا ۱۴ رک قابل نصب است که خود این رک‌ها نیز با فناوری و مکانیزم ویژه‌ای، قابلیت جابه‌جایی و تحرک پیدا می‌کنند.

برای تامین سرمایش کانتینرها، از سیستم سرمایش In-Row با ظرفیت ۲۰ کیلووات استفاده شده است ولی به گفته مدیران تیام شبکه، امکان نصب سایر سیستم‌های سرمایشی از جمله In-Room و In-Rack به خواسته مشتری، وجود دارد.

درون رک‌های کانتینرها، از پنل‌های توزیع برق (PDU) هوشمند و کابل‌های فیبرنوری MPO در کنار کابل‌های مسی استفاده شده است.

در این کانتینرها انواع حسگرهای دما، رطوبت، اطفای حرق، اندازه‌گیری مصرف برق و … نصب شده و بعد برای نظارت، مدیریت و مانیتورینگ این حسگرها، از نرم‌افزارهای یکپارچه مدیریت زیرساخت دیتاسنتر (DCIM) استفاده می‌شود.

از جمله ویژگی‌های جالب مرکز داده کانتینری هوشمند iBOX، تجمیع کلیه زیرساخت شبکه و فیزیکی یک مرکزداده تنها در یک کانتینر است. یعنی شما در این کانتینر، از رک و سرور تا سیستم کابل‌کشی، سیستم سرمایشی، تجهیزات پایش و مدیریت DCIM، سیستم توزیع برق، تجهیزات ایمن‌سازی و غیره مشاهده می‌کنید؛ به طوری‌که دقیقا یک مرکزداده کامل (All in One) را فقط در کانتینری به اندازه ۲۰، ۳۰ یا ۴۰ فوت داریم. در کانتینرهای بزرگ‌تر، حتی می‌توان اتاق NOC، اتاق استراحت و جلسات را نیز اضافه کرد.

این مراکزداده سیار به راحتی، قابلیت اتصال سریع به شبکه توزیع برق شهری را به صورت Plug & Play دارند و برای تامین برق آن‌ها، می‌توان مستقل از شبکه شهری، از دیزل ژنراتور برای مدت نامحدود استفاده کرد. اتصال اینترنت نیز به صورت کابلی یا ماهواره‌ای امکان­پذیر است.

چرا سازمان­ها دیر یا زود به دیتاسنتر سیار نیاز خواهند داشت؟

ارزش بازار جهانی mobile data centers در سال ۲۰۲۴ تقریباً ۵٫۵ میلیارد دلار برآورد شده است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۱۴ میلیارد دلار برسد؛ با نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) در حدود ۱۶–۱۷ درصد، بین سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰. بخش قابل‌توجهی از تقاضا مربوط به edge computing است؛ یعنی پردازش داده در نزدیکی محل تولید محصول یا خدمات (موبایل، دستگاه‌های IoT و غیره) تا تأخیر کمتر و کارایی بیشتر حاصل شود.

رویکرد سازمان‌ها و شرکت‌های پیشروی دنیا دیگر مثل گذشته نیست که صرفاً مراکزداده بزرگ و ثابت بسازند. امروزه دسترسی سریع‌تر، نزدیک به کاربر و هزینه‌پایین‌تر برای بهره‌گیری از زیرساخت دیجیتال اهمیت بیشتری پیدا کرده است. تحولاتی مثل هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، 5G و نیاز به پردازش بلادرنگ داده‌ها، سازمان‌ها را به سمت استفاده از مراکز داده موبایل یا کانتینری سوق داده است. این زیرساخت‌ها به دلیل نصب سریع‌تر، انعطاف بالا، هزینه‌های عملیاتی کمتر و امکان استقرار در محل‌های دور یا پراکنده، جایگزینی جذاب‌تر و اقتصادی‌تری برای مراکز داده سنتی محسوب می‌شوند.

روند رشد سالانه ۱۶ تا ۱۷ درصدی این بازار نشان می‌دهد که آینده زیرساخت دیجیتال، در دست راهکارهایی چون مرکز داده سیار است؛ راهکاری برای کاهش ریسک، بهینه‌سازی هزینه‌ها و افزایش چابکی سازمانی.

پاسخ به پرسش‌های پر تکرار

آیا امکان افزایش ظرفیت پردازشی مرکز داده کانتینری در آینده وجود دارد؟

بله؛ یکی از مزایای مراکزداده سیار iBOX تیام شبکه، اتصال چند کانتینر به یکدیگر براساس نیازهای جدید مشتری یا افزایش تعداد رک‌ها، سیستم سرمایشی و شبکه برای پاسخ‌گویی به ترافیک بیشتر است.

مرکزداده سیار چگونه جابه‌جا می­شود؟

تمام مدل­های مرکزداده کانتینری، قابلیت حمل با کامیون یا بالگرد را دارند و به سادگی منتقل می­شوند.

با انتخاب مرکزداده کانتینری، چقدر صرفه‌جویی مالی ( نسبت به دیتاسنترهای ثابت)، خواهیم داشت؟

حدود ۵۰ درصد هزینه‌های ساخت یک دیتاسنتر ثابت سنتی، مربوط به تامین زمین و ساخت تجهیزات زیرساختی و ساختمانی است که در دیتاسنتر سیار، حذف می‌شوند؛ در نتیجه هزینه نهایی به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد.