شبکه‌های برق اروپا زیر بار گرمای شدید و تغییرات اقلیمی؛ خاموشی‌ها و نقش تجدیدپذیرها
اروپا بار دیگر در تابستان امسال با موجی شدید و گسترده از گرما روبه‌رو شده است. تنها در همین هفته، رکوردهای دما در جنوب‌غرب فرانسه، کرواسی و مجارستان شکسته شد و برخی مناطق دمای بالای ۴۰ درجه سانتی‌گراد را تجربه کردند.
به گزارش «نبض فناوری» به نقل از ایتنا، کارشناسان هشدار می‌دهند که تغییرات اقلیمی باعث شده موج‌های گرما هم پرتعدادتر و هم شدیدتر شوند. این پدیده علاوه بر افزایش مصرف انرژی، توان تولید نیروگاه‌ها، به‌ویژه نیروگاه‌های حرارتی که برای خنک‌سازی به آب رودخانه‌ها وابسته‌اند، را نیز کاهش داده و شبکه برق اروپا را زیر فشار سنگینی قرار داده است.
رشد شدید مصرف برق برای خنک‌سازی
پاول چیژاک، مدیر سیاست‌گذاری اروپا در اندیشکده انرژی Ember، موج‌های گرمای اخیر را «یادآور جدی» نیاز اروپا به آمادگی برای دماهای افراطی دانست و گفت: «سیستم‌های برق اروپا بار دیگر با دماهای رکوردشکن در حال آزمایش شدن هستند.»
تحلیل این اندیشکده از موج گرمای ژوئیه نشان می‌دهد که استفاده از وسایل سرمایشی مصرف برق را به اوج تابستان رسانده است. در اسپانیا، مصرف برق حدود ۱۴ درصد افزایش یافت و در آلمان و فرانسه نیز در ساعات اوج، جهش تقاضا اپراتورهای برق را در حالت آماده‌باش قرار داد.
با داغ‌تر شدن تابستان‌های اروپا، استفاده از سیستم‌های تهویه و کولرهای خانگی به سرعت در حال افزایش است. تعداد دستگاه‌های تهویه مطبوع در اتحادیه اروپا از کمتر از ۷ میلیون در سال ۱۹۹۰ پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۱۰۰ میلیون دستگاه برسد.
با وجود این افزایش چشمگیر، کولرهای خانگی هنوز تنها ۰.۶ درصد از مصرف انرژی خانوارها در اروپا را تشکیل می‌دهند. ایتالیا بزرگ‌ترین مصرف‌کننده کولر در اتحادیه اروپاست و یک‌سوم کل مصرف برق مرتبط با تهویه مطبوع در ۲۷ کشور عضو را به خود اختصاص می‌دهد؛ پس از آن یونان، فرانسه، اسپانیا و آلمان قرار دارند.
فشار بر نیروگاه‌ها و خاموشی‌های پراکنده
موج‌های گرما نه تنها مصرف برق را بالا میبرد، بلکه تولید برق برخی نیروگاه‌ها را هم کاهش می‌دهد. در تابستان امسال چندین کشور اروپایی ناچار شدند به‌طور مکرر ظرفیت نیروگاه‌های خود را کم کنند یا حتی برخی رآکتورهای هسته‌ای را موقتاً تعطیل کنند.
از ۲۸ ژوئن تا ۲ ژوئیه، ظرفیت ۱۷ نیروگاه از ۱۸ نیروگاه هسته‌ای فرانسه کاهش یافت و برخی به طور کامل از مدار خارج شدند. در موج گرمای اخیر نیز هشدارهای مشابهی درباره کاهش تولید برق به‌ویژه در حاشیه رودخانه‌های رون و گارون صادر شد.
علت اصلی این مشکل، داغ بودن آبی است که از رودخانه‌ها برای خنک‌سازی رآکتورها پمپاژ می‌شود. اگر آبی که دوباره به رودخانه بازمی‌گردد بیش از حد گرم باشد، می‌تواند به اکوسیستم محلی آسیب بزند.
زیرساخت‌های قدیمی برق در برابر گرما هم به شدت آسیب‌پذیرند. اوایل ژوئیه، بخش‌هایی از رم، فلورانس، برگامو و میلان دچار خاموشی شدند. شرکت برق Enel اعلام کرد که افزایش مصرف کولرها و همچنین انبساط و داغ شدن کابل‌های زیرزمینی علت اصلی این قطعی‌ها بوده است.
نقش تجدیدپذیرها در مقابله با بحران
آفتاب داغ تابستان تنها تهدیدی برای شبکه برق نیست؛ بلکه فرصتی برای افزایش تولید برق خورشیدی نیز فراهم می‌کند.
ژوئن ۲۰۲۵ بالاترین میزان تولید ماهانه برق خورشیدی در تاریخ اتحادیه اروپا را ثبت کرد. در هلند بیش از ۴۰ درصد و در یونان ۳۵ درصد از برق تولیدی از خورشید تأمین شد. این افزایش تولید دقیقاً در ساعات اوج مصرف کولرها کمک کرد تا فشار بر شبکه کمتر شود و از خاموشی گسترده جلوگیری شود.
چیژاک در این‌باره گفت: «در حالی که نیروگاه‌های حرارتی به دلیل مشکلات خنک‌سازی با کاهش تولید مواجه شدند، عملکرد قوی برق خورشیدی به پایدار ماندن شبکه کمک کرد.» او تأکید کرد: «سرمایه‌گذاری در شبکه‌های انعطاف‌پذیر و متکی بر انرژی تجدیدپذیر باعث تاب‌آوری سیستم برق و کاهش هزینه‌ها خواهد شد.»
با این حال، همه منابع تجدیدپذیر در موج‌های گرما کارآمد نیستند. در ژوئیه، تولید برق بادی در فنلاند به یکی از پایین‌ترین سطوح خود رسید و این کشور ناچار شد به نیروگاه‌های برق‌آبی تکیه کند که کافی نبود. در بریتانیا نیز توربین‌های بادی تقریبا از حرکت ایستادند و سهمشان از تولید برق تنها به ۵ درصد رسید، در حالی‌که سهم گاز به بیش از یک‌سوم افزایش یافت.
آینده شبکه برق اروپا
موج‌های گرما نشان داده‌اند که شبکه برق اروپا برای شرایط افراطی طراحی نشده است. بدون ارتقای زیرساخت‌ها و استفاده گسترده‌تر از تجدیدپذیرها و ذخیره‌سازی انرژی، قاره سبز در معرض خاموشی‌های بیشتر قرار خواهد گرفت.
تجربه اخیر نشان می‌دهد که خورشید می‌تواند نقش مهمی در تاب‌آوری شبکه داشته باشد، اما برای مقابله با تغییرات اقلیمی نیاز به ترکیبی هوشمند از انرژی‌های تجدیدپذیر، ذخیره‌سازی و شبکه‌های مقاوم در برابر گرما وجود دارد.