آینده استعلام خلافی در خودروهای خودران؛ آیا راننده یا خودرو جریمه می‌شود؟
با گسترده شدن استفاده از خودروهای خودران، بحث خلافی این خودروها و مسئولیت این خلافی‌ها نیز مطرح می‌شود. این که آیا در صورت بروز حادثه یا تصادف، همچنان مالک مقصر است یا شرکت سازنده یا هر دو؟ به همین دلیل در آینده نزدیک نیاز به قوانین جدیدی برای تخلفات رانندگی داریم که نقش هوش مصنوعی و شرکت‌های سازنده این نوع خودروها را نیز در نظر بگیرید.
در ادامه به بررسی چالش‌های قوانین فعلی در دوران این خودروها، نیاز به تغییر قوانین و کیفیت استعلام خلافی آنها می‌پردازیم.
خلافی در خودروهای خودران؛ چالش تازه قوانین رانندگی
در سیستم سنتی رانندگی، مسئولیت هر تخلف مستقیما متوجه راننده است، اما در خودروهای بدون راننده، این مرز مسئولیت چندان روشن نیست. آیا باید جریمه به حساب مالک خودرو ثبت شود؟ یا شرکت سازنده که الگوریتم‌های هوش مصنوعی را طراحی کرده مسئول است؟
این ابهام باعث شده است قوانین موجود با یک چالش حقوقی جدی مواجه شوند. از یک طرف، پلیس راهور و نهادهای قانون‌گذار باید مکانیزم جدیدی برای ثبت و وصول جریمه‌ها تعریف کنند. از طرف دیگر، رانندگان و مالکان خودروهای خودران نگران این هستند که در صورت وقوع تخلف، هزینه‌های سنگینی بر آنها تحمیل شود، حتی اگر دخالتی در تصمیم‌گیری خودرو نداشته باشند.
در حقیقت، موضوع خلافی در خودروهای خودران نه‌تنها یک مسئله فنی، بلکه یک چالش اجتماعی و حقوقی محسوب می‌شود که نیاز به بازنگری جدی در قوانین راهنمایی و رانندگی دارد.
چه کسی مسئول پرداخت جریمه است؛ راننده یا سیستم هوش مصنوعی؟
در خودروهای سنتی، قانون به‌طور واضح راننده را مسئول هر تخلف می‌داند. اما در خودروهای خودران، شرایط پیچیده‌تر است. وقتی یک سامانه هوش مصنوعی تصمیم اشتباه بگیرد و خودرو مرتکب تخلف شود، تعیین فرد یا نهادی که باید جریمه را بپردازد چندان ساده نیست. مسئول پرداخت جریمه‌ها در این خودروها می‌تواند هر یک از موارد زیر باشد:
- مالک خودرو: بسیاری معتقدند همان‌طور که مالک مسئول بیمه و هزینه‌های نگهداری خودرو است، باید مسئول پرداخت جریمه هم باشد؛ حتی اگر مستقیما رانندگی نکرده باشد.
- شرکت سازنده یا توسعه‌دهنده نرم‌افزار: برخی کارشناسان بر این باورند که اگر خطای سیستم عامل خودرو یا نقص فنی باعث تخلف شده باشد، جریمه باید متوجه شرکت سازنده شود.
- قوانین ترکیبی: احتمالا در آینده قانون‌گذاران مدلی ترکیبی در نظر خواهند گرفت؛ یعنی در تخلفات ساده مانند سرعت غیرمجاز، مالک جریمه می‌شود، اما در موارد ناشی از نقص سیستم، شرکت سازنده باید پاسخگو باشد.
این موضوع نشان می‌دهد که قانون‌گذاری برای خودروهای خودران نیازمند بازنگری جدی است و نمی‌توان همان قواعد سنتی را برای آنها به کار گرفت.
مقایسه قوانین فعلی رانندگی با سناریوی خودروهای خودران
در جدول زیر مقایسه بین قوانین رانندگی با سناریوی خودروهای خودران انجام شده است.
| موضوع مقایسه | قوانین فعلی رانندگی | سناریوی خودروهای خودران |
|---|---|---|
| مسئول تخلف | راننده خودرو مسئول مستقیم است. | ابهام وجود دارد: مالک، شرکت سازنده یا سیستم هوش مصنوعی؟ |
| ثبت جریمه | به نام راننده یا پلاک خودرو در سامانه راهور ثبت می‌شود. | احتمالا به‌طور مستقیم به شناسه خودرو یا مالک اصلی متصل خواهد شد. |
| پرداخت جریمه | راننده یا مالک موظف به تسویه جریمه است. | ممکن است مالک، شرکت سازنده یا بیمه‌گر موظف به پرداخت باشند. |
| ماهیت تصمیم‌گیری | راننده به‌صورت انسانی تصمیم می‌گیرد و مسئول نتایج است. | تصمیمات توسط الگوریتم و هوش مصنوعی گرفته می‌شود. |
| قانون‌گذاری | قوانین سنتی و مشخص برای رانندگان انسانی وجود دارد. | نیاز به قوانین جدید و ترکیبی برای مالک، راننده و شرکت سازنده احساس می‌شود. |
| پیامد حقوقی | جریمه نقدی، نمره منفی یا توقیف خودرو. | می‌تواند شامل جریمه نقدی، مسئولیت مدنی شرکت‌ها و حتی بازنگری در بیمه‌ها باشد. |
نقش شرکت‌های سازنده در مسئولیت جریمه‌ها
با ورود خودروهای خودران، بحث مسئولیت قانونی شرکت‌های سازنده بیش از گذشته مطرح شده است. برخلاف خودروهای معمولی که تصمیمات توسط راننده انسانی گرفته می‌شود، در خودروهای خودران بخش عمده وظیفه بر دوش نرم‌افزار و سخت‌افزار طراحی‌شده توسط شرکت سازنده قرار دارد. نقش شرکت‌های سازنده خودروهای خودران را می‌توان در موارد زیر بررسی کرد:
- مسئولیت طراحی و ایمنی: اگر تخلف ناشی از نقص در سیستم هوش مصنوعی یا خطای نرم‌افزاری باشد، مسئولیت به شرکت سازنده برمی‌گردد.
- به‌روزرسانی سیستم‌ها: شرکت‌ها باید به‌طور منظم الگوریتم‌های رانندگی و سیستم‌های ایمنی خودرو را به‌روزرسانی کنند تا احتمال تخلف یا حادثه کاهش پیدا کند.
- شفافیت در قوانین: در بسیاری از کشورها هنوز مشخص نیست که آیا جریمه باید متوجه راننده باشد یا شرکت سازنده؛ این موضوع نیازمند تدوین قوانین دقیق است.
- نقش بیمه و قراردادها: احتمالا در آینده شرکت‌های سازنده با بیمه‌ها قراردادهایی خواهند داشت که بخشی از مسئولیت‌های مالی جریمه‌ها را پوشش دهد.
آیا امکان استعلام خلافی برای خودروهای خودران وجود خواهد داشت؟
با ورود خودروهای خودران، مفهوم استعلام خلافی نیز با تغییراتی همراه می‌شود. در خودروهای معمولی، تخلفات رانندگی مستقیما به راننده یا مالک خودرو نسبت داده می‌شود. اما در خودروهای خودران، چون تصمیم‌گیری توسط سیستم هوش مصنوعی انجام می‌شود، ساختار استعلام نیز باید متحول شود. در این خودروها با موارد زیر روبرو هستیم:
- ثبت تخلفات هوشمند: تخلفات به‌طور مستقیم در سامانه‌های پلیس راهور یا سامانه‌های نظارتی خودرو ثبت خواهند شد و مالک می‌تواند آنها را به‌صورت آنلاین مشاهده کند.
- اتصال مستقیم خودرو به سامانه‌ها: خودروهای خودران به اینترنت و سامانه‌های هوشمند متصل هستند؛ بنابراین نیازی به استعلام سنتی نخواهد بود و مالک در لحظه از تخلف مطلع می‌شود.
- تعیین مسئول تخلف: همچنان چالش اصلی این است که تخلف به نام چه کسی ثبت شود؛ مالک، راننده احتمالی یا شرکت سازنده. این موضوع بستگی به قوانین آینده خواهد داشت.
- سادگی فرآیند: استعلام خلافی احتمالا بسیار ساده‌تر از امروز خواهد بود، چون اطلاعات به‌صورت سیستمی و در لحظه منتقل می‌شود.
در نهایت، استعلام خلافی در خودروهای خودران نه‌تنها امکان‌پذیر خواهد بود، بلکه بسیار شفاف‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود.
پیامدهای حقوقی و بیمه‌ای در صورت بروز تخلف با خودرو خودران
بررسی‌ها نشان می‌دهد عصبانیت پشت فرمان یکی از دلایل اصلی افزایش تخلفات رانندگی است . وقتی یک خودرو خودران مرتکب تخلف یا حادثه شود، مسئولیت آن فقط به راننده یا مالک محدود نمی‌شود، بلکه ابعاد حقوقی و بیمه‌ای پیچیده‌تری دارد.
- مسئولیت حقوقی: اگر تخلف ناشی از نقص سیستم هوش مصنوعی یا سخت‌افزار خودرو باشد، ممکن است شرکت سازنده یا تامین‌کننده نرم‌افزار مسئول شناخته شود. در مقابل، اگر مالک در به‌روزرسانی سیستم کوتاهی کرده باشد، بخشی از مسئولیت به او منتقل خواهد شد.
- نقش بیمه‌ها: شرکت‌های بیمه باید طرح‌های جدیدی طراحی کنند تا خسارت‌ها و جرایم خودروهای خودران را پوشش دهند. این پوشش می‌تواند شامل جریمه‌های رانندگی، خسارت به اشخاص ثالث یا حتی نقص‌های فنی باشد.
- پیامدهای مالی: در صورت بروز حادثه، ممکن است هزینه‌ها بین مالک، شرکت سازنده و بیمه تقسیم شود. همین موضوع باعث تغییر جدی در قراردادهای بیمه‌ای خواهد شد.
- ابعاد قانونی جدید: قوانین فعلی بیش‌تر راننده انسانی را مسئول می‌دانند. اما با گسترش خودروهای خودران، نیاز به بازنگری در قوانین و تعریف مسئولیت‌ها به‌طور دقیق احساس می‌شود.
بنابراین، پیامدهای حقوقی و بیمه‌ای خودروهای خودران ترکیبی از مسئولیت مالک، شرکت سازنده و بیمه خواهد بود؛ موضوعی که آینده قوانین رانندگی را به شدت متحول می‌کند.