دانش سازمانی، پیشران تحول نهادی و شرط بقا در زیست‌بوم اداری آینده‌نگر
به گزارش خبرگزاری مهر، پژمان پروین معاون راهبردی، توسعه مدیریت و منابع سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در یادداشتی نوشت: در ادبیات نوین مدیریت، سازمان‌ها به‌مثابه سامانه‌های زنده و پویا شناخته می‌شوند که بقا و پیشرفت آن‌ها در گرو توانایی‌شان در تولید، تملک، توزیع و کاربرد مؤثر دانش است. در این چارچوب، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به‌مثابه یکی از ارکان بنیادین ساختار حاکمیت حقوقی و خدمات عمومی، چاره‌ای جز عبور از رویکردهای سنتی و حرکت به‌سوی «مدیریت دانش‌محور» ندارد؛ رویکردی که در نظریه‌های اندیشمندان این حوزه به‌مثابه فرآیند «خلق، اشتراک‌گذاری و نهادینه‌سازی دانش در بستر اجتماعی سازمان» تبیین شده است.
پژوهش‌های راهبردی در این میان، ابزار نیرومند طراحی آینده‌اند. از این منظر پژوهش راهبردی نه‌تنها ابزاری برای تحلیل محیط درونی و بیرونی سازمان است، بلکه بستری برای کنشگر شدن سازمان در برابر تحولات محیطی به شمار می‌رود. در زیست‌بوم پرشتاب فناوری، تحول ساختاری نظام حقوقی و افزایش پیچیدگی انتظارات ذی‌نفعان، سازمان‌ها ناگزیرند از تولید دانش به‌مثابه منبعی تجدیدپذیر برای طراحی سناریوهای آینده استفاده کنند.
در این زمینه، شورای دانش و پژوهش سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، نقشی کلیدی در طراحی و راهبری سیاست‌های دانشی ایفا می‌کند. دعوت از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های تراز اول کشور به جلسات این شورا، نه تنها نشانه‌ای از تمایل به تعامل فرابخشی است، بلکه مصداقی عینی از «پویایی مرزهای سازمانی» در تئوری‌های سازمانی به شمار می‌رود. این اقدام، زمینه‌ای برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های دانشی ملی و همچنین بازتعریف مسائل سازمان در قالب مسائل کلان حکمرانی پژوهش‌پذیر فراهم می‌سازد.
با این حال، پژوهش سازمانی صرفاً با تولید داده و نگارش گزارش محقق نمی‌شود، بلکه باید در فرایندی پیوسته از مسأله‌یابی هوشمندانه، ارزیابی امکان‌پذیری اجرایی، و نظارت دانش‌پایه بر اجرا عبور کند. در این رویکرد، ایده استقرار ناظر پژوهشی از آغاز تا پایان پروژه، جلوه‌ای از نظریه کنترل راهبردی دانش است که بر لزوم رصد و هم‌سویی خروجی‌های پژوهشی با اهداف کلان سازمانی تأکید دارد. این مهم، به‌ویژه در سازمان‌هایی با مأموریت‌های حقوقی، ثبتی و تراکم بالای داده‌های رسمی، اهمیتی مضاعف می‌یابد.
نکته‌ای دیگر که نباید مغفول بماند، عدالت دانشی در سازمان است. مطابق با نظریه عدالت سازمانی، رعایت انصاف در تخصیص منابع دانشی، از جمله پرداخت‌های اصولی، میزان مشارکت کارکنان در پروژه‌های علمی، و فرصت‌های برابر برای یادگیری سازمانی، تأثیر مستقیمی بر بهره‌وری، وفاداری سازمانی و سلامت فرهنگی سازمان دارد.
در نهایت، باید تأکید کرد که سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، در دوران تحول اداری و حرکت به‌سوی حکمرانی هوشمند، باید از دانش صرفاً ابزاری به‌سوی دانش هویتی و سازنده حرکت کند. ما نیازمند آنیم که دانش را نه صرفاً برای پاسخگویی به نیازهای روزمره، بلکه به‌مثابه زیربنای فلسفه وجودی و هویت حرفه‌ای سازمان تعریف کنیم. این همان نقطه‌ای است که در نظریه‌های پست‌مدرن سازمانی، از آن به‌عنوان دانش به‌مثابه بقا یاد می‌شود.
در چنین افقی، پژوهش و دانش، نه پیوستی بر عملکرد سازمانی، بلکه جوهر تحول و وجه متمایز سازمان در زیست‌بوم پیچیده دولت الکترونیک و خدمات عمومی نوین هستند. امیدوارم با استمرار برگزاری شوراهای علمی، جذب و مشارکت نخبگان ملی، و تمرکز بر پژوهش‌های اثربخش، سازمان ثبت بتواند الگویی برای تحول دانش‌بنیان در نظام اداری کشور باشد.
پژمان پروین معاون راهبردی، توسعه مدیریت و منابع سازمان ثبت اسناد و املاک کشور