طحان نظیف: شورای نگهبان پاسدار جمهوریت و اسلامیت در کشور است
به گزارش خبرنگار مهر هادی طحان نظیف عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان با حضور در برنامه صفحه اول شبکه خبر به مناسبت چهل و پنجمین سالروز تأسیس شورای نگهبان ضمن اشاره به تعاملات مستمر خود با نمایندگان مجلس شورای اسلامی گفت: اصلی در متمم قانون اساسی مشروطه وجود داشت که در آن آمده بود که ۵ نفر از فقهای آن عصر مصوبات مجلس را بررسی کنند که خلاف موازین شرع نباشد. این مسئله در قانون اساسی آن زمان نوشته می‌شود اما عملاً امکان اجرا پیدا نمی‌کند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی پس از آسیب شناسی این موضوع، قانونگذار اساسی ما با دقت و جزئیات شورای نگهبان را در قانون پیش بینی می‌نماید.
وی افزود: شورای نگهبان مطابق با قانون اساسی، همزمان پاسدار جمهوریت و اسلامیت در کشور است. این شورا متشکل از یک جمع ۱۲ نفر است که ۶ نفر از آنها توسط رهبر انقلاب و ۶ نفر دیگر با پیشنهاد رئیس قوه قضائیه و انتخاب نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌شود.
سخنگوی شورای نگهبان به موضوع نظارت بر مصوبات و انتخابات اشاره کرد و گفت: در دنیا نهادهای متعددی برای نظارت بر مصوبات و انتخابات وجود دارد که ممکن است عناوین آنها متفاوت باشد، اما کارکرد آنها مشابه است. به عنوان مثال، در برخی کشورها مانند فرانسه شورای قانون اساسی وجود دارد و در ایتالیا دادگاه قانون اساسی و در آلمان دیوان عالی فدرال فعال است. در نهایت، قانون اساسی به عنوان قانون مادر کشور باید مورد صیانت قرار گیرد و این وظیفه به یک نهاد سپرده می‌شود.
وی افزود: در حوزه انتخابات نیز هر جایی که مجری را به انجام کاری وادار می‌کنید، باید ناظری وجود داشته باشد تا بررسی کند آیا کار طبق موازین قانونی پیش می‌رود یا خیر. در بعضی از کشورها این وظیفه بر عهده نهادهای خاصی است و در بعضی دیگر احزاب این کار را انجام می‌دهند، اما در هر صورت این کارکرد وجود دارد.
طحان نظیف با اشاره به وظایف شورای نگهبان گفت: اگر از من بپرسید که اصلی‌ترین کارکرد شورای نگهبان چیست، باید بگویم که ما موظف به بررسی مصوبات مجلس هستیم تا اطمینان حاصل کنیم که این مصوبات خلاف مواضع شرع نباشند. از ابتدای انقلاب تاکنون بیش از ۳۵۵۲ مصوبه در شورای نگهبان مورد بررسی قرار گرفته است.
وی ادامه داد: این مصوبات می‌تواند شامل یک ماده واحده یا حتی مصوبه‌ای با بیش از هفتصد ماده باشد. همچنین ما با دولت‌های مختلف نیز ارتباط داریم و اساسنامه‌هایی که در دولت تصویب می‌شود، برای بررسی به شورای نگهبان ارسال می‌گردد. تا کنون ۵۸۶ اساسنامه نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
سخنگوی شورای نگهبان همچنین به نقش این نهاد در قوه قضائیه اشاره کرد و گفت: ما استعلامات اشخاص را بررسی می‌کنیم. هر یک از شهروندان می‌تواند به دیوان عدالت اداری مراجعه کند و ادعا کند که مصوبه‌ای خلاف مواضع شرع یا قانون است. ما این موارد را در رابطه با عدم مقایرت با احکام اسلامی بررسی کرده و در مواردی ادعای شهروندان تأیید شده و مصوبات ابطال می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: در مقاطعی که انتخابات داریم، ما به طور مستمر درگیر چنین موضوعاتی هستیم و سعی می‌کنیم پا به پای مجلس، مصوبات را با دقت بررسی کنیم. بارها شاهد بوده‌ام که در صحن شورا نسبت به یک جمله یا عبارت، ساعت‌ها بحث و گفتگو می‌شود.
سخنگوی شورای نگهبان به روند بررسی مصوبات و چالش‌های مربوط به آن، به خصوص طرح مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی اشاره کرد و گفت: این مصوبه چند باری در رفت و آمد بین مجلس و شورای نگهبان بوده است. عزیزان ما در مجلس با نوع ایرادات شورای نگهبان آشنا هستند. بسیار کم پیش می‌آید که ما بگوییم مصوبه‌ای را با ایرادی مواجه کرده‌ایم که باید آن را کنار گذاشته و بایگانی کنیم. ایرادات یا ابهامات شورای نگهبان عمدتاً جزئی هستند و در جهت تکمیل مصوبه مطرح می‌شوند.
وی افزود: یعنی این ایرادات شامل ظرایف و دقت‌های حقوقی است که دایره شمول مصوبه را دقیق‌تر می‌کند. گاهی اوقات نیاز است که موضوع بزرگ‌تر یا کوچک‌تر شود. این مصوبه واقعاً چند بار در رفت و آمد بوده، اما نه به این معنا که ما با اصل موضوع مخالفیم. آخرین بار که این مصوبه آمد، ما سه ابهام نسبت به آن داشتیم که عزیزان ما در مجلس همان سه ابهام را برطرف کرده‌اند.
طحان نظیف ادامه داد: الان که من خدمت شما هستم، این موضوع در دستور کار ما قرار دارد و ان‌شاءالله در اولین جلسه شورای نگهبان که خدمت اعضای محترم باشیم، فکر می‌کنم این موضوع مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت. اگر این سه ابهام برطرف شده باشد، طبیعتاً باید مسیر ابلاغ را طی کند. اگر باز هم اگر برگشت بخورد، هیچ نگرانی نداریم.
وی در ادامه تصریح کرد: یادم هست ایرادات روز اول را که بررسی می‌کردیم، تعداد آنها زیاد بود، اما طرح مفصلی بود و به مرور تعداد ایرادات کم شد.
سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به برنامه‌های آینده گفت: نسبت به سال آینده، طبق آنچه که وزارت کشور اعلام کرده، یازده اردیبهشت سال آینده انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا برگزار خواهد شد. طبق قانون، انتخابات میان‌دوره‌ای لزوماً باید با یک انتخابات سراسری برگزار شود. لذا چون انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا را داریم، ما در چند حوزه نیز انتخابات میان‌دوره‌ای خواهیم داشت.
وی افزود: ما در پنج حوزه انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس خواهیم داشت که شامل تبریز، بندرانزلی، نقده و اشنویه، بستان آباد و بندرعباس می‌شود. این موارد مربوط به نمایندگانی است که مسئولیت‌هایی در دولت داشته‌اند. همچنین برای خبرگان نیز سه حوزه داریم؛ یکی آذربایجان شرقی، دیگری خراسان جنوبی و همچنین حوزه‌ای دیگر که اخیراً یکی از نمایندگان آیت‌الله نعیم آبادی به رحمت خدا رفته‌اند.
طحان نظیف خاطرنشان کرد: در کنار مردم هستیم که انصافاً در صحنه بوده‌اند. همچنین از سایر عزیزان نیز تشکر می‌کنم؛ به ویژه از رسانه ملی و بخش‌های امدادی نیروهای مسلح که در خط مقدم بودند. ما هم سعی کردیم وظایف خود را انجام دهیم. اعضای مجلس نیز در آن ایام به خوبی در میدان بودند.
سخنگوی شورای نگهبان گفت: نگرانی امروز مجلس از بازگشت مصوبات خودش وجود ندارد، زیرا می‌داند بالاخره ایرادات شورای نگهبان از چه جنسی است. خود ما نیز به خدمت عزیزان خواهیم رفت و توضیحات لازم را ارائه خواهیم داد. حتی سعی می‌کنیم اگر راهکاری به ذهن‌مان برسد، از لحاظ مشورت حقوقی، نه به عنوان شأن شورای نگهبان، عرض کنیم. تصمیم نهایی طبیعتاً با نمایندگان محترم خواهد بود.
وی افزود: اصلاح کردن این مصوبات اکنون در دستور کار ما قرار دارد. مصوبه دیگر نیز مربوط به ساماندهی به اصطلاح پهپادها و پهپادهای غیرنظامی و ریزبرنده‌ها بود. این مصوبه را نیز بررسی کرده‌ایم و در جلسات اخیر، مشابه مصوبه قبل، ابهاماتی نسبت به برخی از مواد آن وجود دارد. فکر می‌کنم در روزهای آینده نظرمان را به مجلس ارسال خواهیم کرد. ان‌شاءالله عزیزان ما ابهامات و احتمالاً ایرادات مختصری که وجود دارد را برطرف خواهند کرد و دوباره ما آن را بررسی خواهیم کرد.
طحان نظیف ادامه داد: عرض می‌کنم نسبت به این مصوبات، ما ایراد اساسی و بنیادی غیرقابل رفع نداریم. ایرادها عمدتاً به جنس نداشتن برخی مواد مربوط می‌شود که بعداً روند اجرا دچار ابهام نشود. حقیقتاً هم همین است؛ ما می‌خواهیم بگوییم حاصل بررسی شورا، در مجلس با ایرادات ما مواجه هستند و واقعاً به تکمیل مصوبه و قابل اجراتر بودن آن کمک می‌کند. لذا هیچ نگرانی از بازگشت مصوبات الحمدالله در سال‌های اخیر وجود ندارد.
سخنگوی شورای نگهبان با اشاره به انتشار داوطلبانه مشروح مذاکرات صحن این شورا از سال‌ها پیش ادامه داد: علاوه بر مشروح مذاکرات، گزارش استدلال‌های شورای نگهبان نیز منتشر می‌شود. یعنی مثلاً نسبت به ماده یک، این نظر مخالف یا این نظر موافق با این موارد مشخص می‌شود که همه این‌ها بدون هیچ الزام قانونی، کاملاً داوطلبانه از سال‌ها قبل در حال انجام است. غیر از اینکه به عنوان مجلدات مکتوب منتشر می‌شود، سامانه ما نیز این اطلاعات را در خود دارد.
طحان نظیف در پایان اظهار داشت: در حوزه مصوبات، ما هیچ چیز پنهانی نداریم و همه چیز را شفاف اعلام می‌کنیم. البته در حوزه انتخابات موضوع کمی متفاوت است زیرا ناظر به اشخاص است. ما فرآیندها، قوانین و مقررات را مکرر اطلاع‌رسانی می‌کنیم. اما جایی که به اشخاص برمی‌گردد، طبیعتاً چون قانون چنین مجوزی را به ما نداده، باید پایبند به قانون باشیم.
وی افزود: اگر بخواهم ایرادات پر تکرار را بیان کنم، یکی دیگر از ایرادات ما مربوط به اصل ۸۵ قانون اساسی است که مجلس نمی‌تواند قانون‌گذاری را به نهادی غیر از خود واگذار کند. مثلاً فرض کنید به دولت واگذار کند؛ دولت بالاخره اجرای قانون را بر عهده دارد و نباید خودش قانون‌نویسی کند. این برخلاف قانون می‌شود. این‌ها نمایندگان مردم هستند و شأنشان قانون‌گذاری است.
سخنگوی شورای نگهبان در پایان گفت: من به عزیزان مجلس هم عرض می‌کنم که این پاسداری از حرمت خود شماست؛ شما باید قانون‌گذاری کنید. حالا یا یک جا جزئیات را دقیق مشخص می‌کنید یا حداقل ضوابط و چهارچوب‌هایی را تعیین می‌کنید. بنای ما واقعاً بر تعامل بیشتر است، چه با مجلس و چه با دستگاه‌های دیگری که داریم کار می‌کنیم. در سال‌های اخیر این را نشان داده‌ایم که حرف نشنیده‌ای نمانده است و هر نکته‌ای که عزیزان دارند، شنیده می‌شود.