ماجرای سد «آبسرده» بروجرد؛ خواب ۱۶ ساله به بیداری می‌رسد؟
خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: پروژه سد «آبسرده» بروجرد که به عنوان یکی از طرح‌های استراتژیک استان لرستان شناخته می‌شود، سرگذشت پر فراز و نشیبی را طی ۱۶ سال گذشته تجربه کرده است.
عملیات اجرایی این سد که در بهار سال ۱۳۸۸ با حضور مسئولان آغاز شد، تاکنون علیرغم گذشت بیش از یک و نیم دهه، به مرحله بهره‌برداری نرسیده است.
این سد که به صورت خاکی با هسته رسی و با مشخصات فنی قابل توجه طراحی شده است، دارای ارتفاع ۸۴ متر از پی، طول تاج ۴۵۷ متر و عرض تاج ۱۰ متر است.
اهداف اولیه از اجرای این پروژه شامل کنترل سیلاب‌های فصلی، ذخیره‌سازی آب برای آبیاری ۴۲۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی پایین‌دست، تولید سالانه ۶ مگاوات انرژی برق‌آبی و تأمین ۷۴.۵۷ میلیون مترمکعب آب برای بخش کشاورزی بود.
نکته حائز اهمیت، تحول در کاربردهای این سد طی سال‌های اجرا است. در حالی که در ابتدا این پروژه صرفاً با اهداف کشاورزی تعریف شده بود، با گذشت زمان و افزایش نیازهای منطقه، تأمین آب شرب شهرستان بروجرد نیز به وظایف این سد افزوده شد.
طولانی شدن مدت زمان اجرای این طرح که اکنون به یکی از دغدغه‌های اصلی مردم و مسئولان محلی تبدیل شده است
این تغییر کاربری، اهمیت تکمیل هرچه سریع‌تر پروژه را دوچندان کرده است.
طولانی شدن مدت زمان اجرای این طرح که اکنون به یکی از دغدغه‌های اصلی مردم و مسئولان محلی تبدیل شده است، ضرورت توجه ویژه و تخصیص به موقع اعتبارات را برای به ثمر نشستن این پروژه حیاتی بیش از پیش نمایان می‌سازد.
اردیبهشت ماه امسال در دیدار چهارساعته استاندار و مجمع نمایندگان لرستان که با حضور وزیر نیرو و مدیران ارشد حوزه آب و برق کشور برگزار شد، مجموعه‌ای از مطالبات اساسی لرستان در زمینه منابع آب، شبکه فاضلاب و تأمین برق به‌صورت دقیق و کارشناسی مورد بحث‌وبررسی قرار گرفت. اجرای سدهای «معشوره»، «بختیاری»، «مخملکوه» و «آبسرده» به‌عنوان طرح‌های پیشران و اولویت‌دار، در دستور و اولویت برنامه‌ریزی وزارت نیرو قرار گرفت.
از خواب ۲۰ ساله تا جهش مالی
فاطمه مقصودی، نماینده مردم بروجرد در مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه این پروژه اکنون به مرحله اجرای فعال رسیده است، اظهار داشت: امروز شاهد آن هستیم که پروژه سد آبسرده پس از سال‌ها رکود، به وضعیت مطلوبی از نظر اجرایی و اعتباری رسیده است.
وی با اشاره به سابقه نامطلوب این پروژه افزود: در گذشته این طرح با مشکلات جدی اعتباری مواجه بود و سالانه مثلاً تنها مبالغ ناچیز ۱۰ تا ۲۰ میلیارد تومان به آن اختصاص می‌یافت، اما خوشبختانه امروز شاهد تخصیص اعتباری در حدود ۸۰۰ تا ۱,۰۰۰ میلیارد تومان برای این پروژه هستیم.
جایگاه ویژه در فهرست پروژه‌های ملی
نماینده مردم بروجرد در مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اهمیت استراتژیک این پروژه تصریح کرد: سد آبسرده هم‌اکنون به عنوان یکی از پروژه‌های مهم کشور در دست پیگیری است و به صورت مستمر توسط نهادهای مسئول رصد می‌شود.
وجود چالش‌هایی که بسیاری از پروژه‌های ملی با آن دست به گریبان هستند، سد آبسرده همچنان در مسیر پیشرفت قرار دارد
مقصودی با مقایسه وضعیت این پروژه با سایر طرح‌های عمرانی کشور خاطرنشان کرد: با وجود مشکلات و چالش‌هایی که بسیاری از پروژه‌های ملی با آن دست به گریبان هستند، سد آبسرده با پیگیری‌های مستمر نمایندگان و مسئولان استانی، همچنان در مسیر پیشرفت قرار دارد و اجرای آن با جدیت دنبال می‌شود.
دغدغه‌های مردم بروجرد و انتظارات از دستگاه‌های اجرایی
این نماینده مجلس با بیان اهمیت ویژه این پروژه برای مردم منطقه گفت: سد آبسرده برای مردم شریف شهرستان بروجرد از اهمیت حیاتی برخوردار است و اتمام آن می‌تواند تحول اساسی در وضعیت منطقه ایجاد کند.
وی از مسئولان ذی‌ربط خواستار توجه بیشتر به این پروژه شد: امیدواریم وزارت نیرو، سازمان برنامه و بودجه کشور و همچنین شرکت آب منطقه‌ای استان لرستان توجه ویژه‌ای به این پروژه داشته باشند تا هرچه سریع‌تر شاهد بهره‌برداری از آن باشیم.
چشم‌انداز آینده و تأثیرات منطقه‌ای
مقصودی در پایان با اشاره به تأثیرات گسترده این پروژه اظهار داشت: پس از بهره‌برداری، این سد می‌تواند نقش مهمی در تأمین آب شرب منطقه ایفا کند و به توسعه پایدار شهرستان بروجرد کمک شایانی نماید.
جدول ۱: مشخصات فنی سد آبسرده
| ویژگی | مقدار / توضیحات |
| نوع سد | خاکی با هسته رسی (سنگی-ریزه‌ای) |
| ارتفاع از پی | ۸۴-۸۵ متر |
| طول تاج | ۴۲۵-۴۵۷ متر |
| عرض تاج | ۱۰ متر |
| حجم مخزن | ۶۱ میلیون مترمکعب |
| پیشرفت فیزیکی فعلی | ۵۶% (تا مرداد ۱۴۰۴) |
| هزینه انجام‌شده تاکنون | ۵۰۰ میلیارد تومان |
| اعتبار مصوب سال ۱۴۰۴ | ۳۰۰ میلیارد تومان |
| کل اعتبار مورد نیاز | ۱,۶۰۰ میلیارد تومان |
| برنامه بهره‌برداری | سال ۱۴۰۷ |
وی از پیگیری‌های مستمر برای تسریع در اجرای این پروژه خبر داد و گفت: برنامه‌ریزی‌های لازم برای تسریع در تکمیل این پروژه در دستور کار قرار دارد و امیدواریم با حمایت‌های بیشتر مسئولان ارشد کشور، شاهد تکمیل هرچه سریع‌تر این طرح باشیم.
جایگاه ویژه در بین ۵۰۰ طرح فعال کشور
فراز رابعی غلامی، رئیس حوضه آبریز کارون بزرگ، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به محدودیت‌های اعتباری در کشور اظهار داشت: در کشور بیش از ۵۰۰ طرح فعال داریم که با توجه به محدودیت اعتبارات، تعداد محدودی به عنوان پروژه‌های اولویت‌دار و ویژه انتخاب شدند که سد آبسرده یکی از این پروژه‌هاست.
وی هدف اصلی این پروژه را تأمین آب شرب شهرستان بروجرد عنوان کرد و افزود: این سد در طول دو سال گذشته کارگاه فعال و پیشرفت نسبتاً خوبی داشته است.»
جزئیات پیشرفت پروژه
غلامی به تشریح وضعیت فعلی پروژه پرداخت و گفت: الان حدود ۵۶ درصد پیشرفت پروژه داریم. ارتفاع بدنه سد ۱۰۰ متر طراحی شده که تا الان نزدیک ۳۰ متر آن اجرایی شده است.
تاکنون حدود ۵۰۰ میلیارد تومان برای این پروژه هزینه شده است
رئیس حوضه آبریز کارون بزرگ به هزینه‌های انجام شده اشاره کرد و افزود: تاکنون حدود ۵۰۰ میلیارد تومان برای این پروژه هزینه شده است. اعتبار مصوب سال ۱۴۰۴ این طرح نیز ۳۰۰ میلیارد تومان است که امیدواریم به طور کامل تخصیص یابد.
انتظارات از سازمان برنامه و بودجه و نماینده مجلس
غلامی با بیان انتظارات خود از دستگاه‌های مرتبط گفت: امیدوار هستیم سازمان برنامه و بودجه و خانم مقصودی، نماینده مردم بروجرد در مجلس، همکاری و پیگیری لازم را برای تخصیص کامل این اعتبارات انجام دهند.
وی تأکید کرد: در صورت تخصیص به موقع اعتبارات، می‌توانیم مطابق برنامه زمان‌بندی، درصد پیشرفت فیزیکی طرح را محقق کنیم.
چشم‌انداز آینده پروژه
رئیس حوضه آبریز کارون بزرگ در پایان به اهمیت تکمیل به موقع این پروژه اشاره کرد و گفت: تکمیل این سد نقش حیاتی در تأمین آب شرب مردم بروجرد خواهد داشت و ما تمام تلاش خود را برای تحقق این هدف مهم به کار خواهیم بست.
جدول ۲: اهداف و کاربردهای پروژه
| هدف | مقدار / توضیحات |
| کنترل سیلاب‌های فصلی | کاهش خطر سیل در منطقه بروجرد |
| تأمین آب شرب | افزوده‌شده به اهداف اولیه |
| آبیاری اراضی کشاورزی | ۴,۲۰۰ هکتار |
| تولید انرژی برق‌آبی | ۶ مگاوات در سال |
| تأمین آب کشاورزی | ۷۴.۵۷ میلیون مترمکعب در سال |
| اشتغال‌زایی مستقیم | ۲۰۰ نفر (حین اجرا) – ۱,۷۵۰ نفر (پس از بهره‌برداری) |
بنابراین گزارش، پروژه سد آبسرده بروجرد با فراز و نشیب‌های متعددی در سال‌های اخیر مواجه بوده است. رضا آریایی، معاون وقت عمرانی استاندار لرستان پیش از این در بازدید از این پروژه، به تشریح وضعیت آن پرداخت و با اشاره به اهمیت استراتژیک پروژه‌های آبی برای توسعه بروجرد اظهار داشت: این پروژه از سال ۱۳۸۸ آغاز به کار کرد، اما متأسفانه در سال‌های گذشته پیشرفت محسوسی نداشت.
وعده‌ای برای سال ۱۴۰۷
وی با بیان تحولات مثبت اخیر گفت: خوشبختانه در دو سه سال گذشته شاهد شتاب‌گیری عملیات اجرایی بوده‌ایم که تاکنون به بیش از ۵۵ درصد پیشرفت فیزیکی رسیده است.
آریایی به تخصیص اعتبار ۳۰۰ میلیارد تومانی در سال جاری اشاره کرد و افزود: این پروژه به عنوان طرح پیشران استان شناخته می‌شود و برای تکمیل آن به ۱,۶۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم.
معاون وقت عمرانی استاندار لرستان با اعلام برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری در سال ۱۴۰۷ تأکید کرد: با پیگیری‌های استاندار و نمایندگان مجلس و تمرکز بر تأمین اعتبارات، قطعاً به این هدف خواهیم رسید.
وی خاطرنشان کرد: بخش‌های اصلی سد هم‌اکنون احداث شده و سال جاری، سال تعیین‌کننده‌ای برای پیشرفت این پروژه خواهد بود.
جزئیات فنی و اهداف پروژه سد آبسرده از زبان مدیرعامل آب منطقه‌ای لرستان
داریوش حسن‌نژاد، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان طی اردیبهشت ماه امسال در حاشیه بازدید از پروژه سد آبسرده به تشریح ویژگی‌ها و اهداف این طرح پرداخت و به مهر گفت: سد آبسرده از نوع سدهای سنگ‌ریزه‌ای با هسته رسی بوده که دارای طول تاج ۴۲۵ متر و ارتفاع ۸۵ متر از پی است.
وی به ظرفیت‌های ذخیره‌سازی آب اشاره کرد و افزود: این سد قادر به ذخیره ۶۱ میلیون مترمکعب آب است که ظرفیت بسیار مناسبی برای تأمین نیازهای شرب و کشاورزی منطقه محسوب می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان در تشریح اهداف کلیدی پروژه سد آبسرده تأکید کرد: این طرح عظیم آبی با هدف تأمین سالانه ۷۵ میلیون مترمکعب آب برای مصارف شرب و صنعت، کنترل سیلاب‌های مخرب منطقه بروجرد و تبدیل ۴۲۰۰ هکتار از اراضی دیم به زمین‌های آبی طراحی شده است که تحقق این اهداف، تحولی اساسی در اقتصاد و معیشت مردم منطقه ایجاد خواهد کرد.
حسن‌نژاد با اشاره به پیشرفت ۵۴.۹۳ درصدی پروژه گفت: این طرح هم‌اکنون برای ۲۰۰ نفر اشتغال مستقیم ایجاد کرده و پس از بهره‌برداری می‌تواند زمینه کار برای ۱۷۵۰ نفر را فراهم کند.
وی بر اهمیت این پروژه در توسعه پایدار منطقه تأکید کرد و گفت: تکمیل این سد تحول عظیمی در تأمین امنیت آبی و توسعه اقتصادی شهرستان بروجرد ایجاد خواهد کرد.
از رکود طولانی تا جهش اعتبار چند صد میلیاردی
به گزارش مهر، سد «آبسرده» بروجرد امروز به نمادی از امید و انتظار مردم این منطقه تبدیل شده است. پروژه‌ای که روزی با وعده‌های بزرگ کلنگ‌زنی شد، سال‌ها در گرداب کمبود اعتبار و بی‌توجهی دست و پا زد، اما حالا با اختصاص اعتبارات قابل توجه و پیگیری‌های مستمر نمایندگان و مسئولان استانی، بار دیگر نفس‌هایش را برای حیات گرفته است.
با وجود پیشرفت ۵۶ درصدی فعلی و وعده‌های مسئولان برای افتتاح تا سال ۱۴۰۷، هنوز سوالات زیادی درباره تحقق این وعده‌ها وجود دارد. آیا این بار شاهد به ثمر نشستن این پروژه حیاتی خواهیم بود؟ آیا مردم بروجرد پس از ۱۶ سال انتظار، طعم آب شیرین و توسعه‌ای که سال‌ها به آنها وعده داده شده را خواهند چشید؟
پاسخ به این سوالات را آینده خواهد داد، اما آنچه امروز مشخص است، نیاز به نظارت مستمر بر روند اجرا و تخصیص به موقع اعتبارات است تا شاید این بار، سد آبسرده نه به لیست پروژه‌های ناتمام، که به فهرست پروژه‌های افتتاحی کشور بپیوندد.