چهار ترجمه، یک فریاد؛ مقاومت از دل خون و اسارت
به گزارش خبرنگار مهر، کتاب‌های حوزه مقاومت همواره مخاطبان خاص خود را در میان علاقه‌مندان به ادبیات پایداری و تحولات منطقه داشته‌اند. با این حال، زمانی که راوی چنین متونی، خود از بطن مقاومت برخاسته باشد، اثر رنگ و بوی متفاوتی به خود می‌گیرد. در میان این آثار، نام یحیی سنوار، یکی از بنیان‌گذاران و رهبران جنبش مقاومت اسلامی حماس، جایگاهی ویژه دارد؛ شخصیتی که تمام زندگی او از دوران کودکی تا واپسین لحظات عمر، با مبارزه و اسارت گره خورده است.
سنوار در زندگی خود تنها به مبارزه مسلحانه بسنده نکرد. او کوشید روایت مقاومت را با زبان قلم نیز ماندگار کند و تصویری روشن از واقعیت زندگی در زیر سایه اشغال ارائه دهد. او در کتاب «خار و میخک» میراثی مکتوب از تجربه‌های شخصی و جمعی مردم فلسطین برجای گذاشت تا نشان دهد درگیری‌های روزمره میان فلسطینیان و رژیم صهیونیستی، ریشه‌ای عمیق و تاریخی دارد.
«خار و میخک» نوشته یحیی سنوار، از چهره‌های شاخص جنبش مقاومت اسلامی حماس، در میان آثار منتشرشده در حوزه ادبیات مقاومت جایگاهی متمایز دارد. این اثر نه‌تنها روایت زندگی شخصی نویسنده از دوران کودکی در اردوگاه‌های پناهندگان تا سال‌های طولانی اسارت در زندان‌های رژیم صهیونیستی است، بلکه تصویری زنده از تاریخ معاصر فلسطین و شکل‌گیری اندیشه مقاومت در برابر اشغال را به مخاطب می‌دهد. سنوار در روایت خود از روزهای کودکی در اردوگاه‌های پناهندگان تا دوران زندان‌های طولانی، تصویری صادقانه از رنج، امید و ایستادگی مردمش ارائه می‌دهد.
در ایران نیز، اهمیت این اثر باعث شده که تاکنون چهار ترجمه متفاوت از آن در انتشارات گوناگون منتشر شود؛ هر یک با رویکردی متفاوت در ترجمه و انتشار. در ادامه، مروری داریم بر این چهار نسخه فارسی از کتاب «خار و میخک».
کتابستان معرفت
نخستین ترجمه فارسی از کتاب «خار و میخک» در سال ۱۴۰۳ توسط انتشارات کتابستان معرفت روانه بازار شد. ترجمه این اثر را اسماء خواجه‌زاده برعهده داشت؛ مترجمی که در حوزه آثار مقاومت و روایت‌های فلسطینی سابقه فعالیت دارد.
این نسخه در ۴۱۲ صفحه و در قطع رقعی منتشر شده و قیمت آن ۴۹۵ هزار تومان اعلام شده است. انتشار سریع و استقبال مخاطبان از این ترجمه سبب شد که کتاب در مدت کوتاهی به چاپ بیستم برسد؛ موضوعی که نشان از توجه بالای مخاطبان ایرانی به ادبیات مقاومت و کنجکاوی آن‌ها نسبت به زندگی و اندیشه‌های رهبران معاصر فلسطین دارد.
انتشارات کتابستان معرفت با تمرکز بر آثار مرتبط با مقاومت و جریان‌های فکری معاصر، یکی از نخستین ناشرانی بود که ترجمه کتاب سنوار را در قالبی خواندنی و دقیق به مخاطبان فارسی‌زبان عرضه کرد.
نیستان ادب
دومین ترجمه از این اثر توسط انتشارات نیستان ادب در همان سال ۱۴۰۳ منتشر شد. ترجمه این نسخه را دکتر کریم شنی انجام داده است که با دقتی کوشیده است تا متن را با زبان علمی و روان فارسی درآمیزد.
نسخه نیستان ادب در ۵۳۶ صفحه و در قطع رقعی چاپ شده و با قیمت ۵۰۰ هزار تومان در بازار کتاب عرضه شده است. این ترجمه از حیث حجم و جزئیات بیشتر از نسخه کتابستان است.
نیستان ادب، که سابقه قابل‌توجهی در چاپ آثار مرتبط با ادبیات پایداری دارد، در انتشار این نسخه تلاش کرده تا مخاطبانی را جذب کند که به دنبال نگاهی تحلیلی‌تر و پژوهشی‌تر به زندگی یحیی سنوار هستند.
سوره مهر
انتشارات سوره مهر نیز که یکی از نام‌های شناخته‌شده در زمینه چاپ آثار مقاومت و ادبیات انقلاب اسلامی است، در اواخر سال ۱۴۰۳ ترجمه دیگری از «خار و میخک» را منتشر کرد. ترجمه این نسخه را هانیه کمری انجام داده است.
این کتاب در ۶۵۹ صفحه و در قطع رقعی به بازار عرضه شده و با قیمت ۴۹۵ هزار تومان در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد. ترجمه سوره مهر از نظر حجم، مفصل‌تر از نسخه‌های پیشین است.
انتشار این نسخه از سوی سوره مهر، با استقبال ویژه علاقه‌مندان به آثار حوزه مقاومت همراه بوده است. این ناشر با سابقه‌ای طولانی در چاپ خاطرات و روایت‌های مستند از فلسطین، لبنان و محور مقاومت، کوشیده است تا روایت سنوار را در قالبی مستند و نزدیک به واقعیت عرضه کند.
دفتر نشر معارف
چهارمین نسخه ترجمه‌شده از کتاب «خار و میخک» به انتشارات معارف تعلق دارد. این انتشارات در سال ۱۴۰۴ اقدام به انتشار کتاب کرد. ترجمه اثر در این نسخه بر عهده وحیده نعیم‌آبادی بوده است. نسخه معارف همچون دو نسخه منتشرشده در انتشارات نیستان ادب و سوره مهر، در مرحله چاپ اول قرار دارد. از میان چهار نسخه موجود، بیشترین شمارگان انتشار تاکنون به انتشارات کتابستان معرفت اختصاص یافته است.
کتاب منتشرشده توسط معارف در ۴۹۷ صفحه و در قطع رقعی چاپ شده و با قیمت ۳۷۰ هزار تومان در بازار کتاب موجود است. مزیت اصلی این نسخه در مقایسه با سایر ترجمه‌ها، قیمت پایین‌تر و حجم کمتر آن است.
انتشار کتاب «خار و میخک» با چهار ترجمه متفاوت در ایران، نشان‌دهنده توجه جدی ناشران و مترجمان کشور به بازنمایی روایت‌های اصیل از مبارزان فلسطینی است. در شرایطی که آثار مرتبط با مقاومت معمولاً از منظر ناظران یا پژوهشگران روایت می‌شوند، «خار و میخک» به دلیل آنکه به قلم یکی از رهبران مقاومت نوشته شده، برای مخاطبان فارسی‌زبان اهمیت دوچندان یافته است.
هر یک از ترجمه‌های منتشرشده از این کتاب با وجود تفاوت در حجم، شمار صفحات و سال انتشار، محتوای واحدی را بازتاب می‌دهند؛ محتوایی که به زندگی، باورها و مسیر مبارزاتی یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های فلسطینی می‌پردازد. تفاوت میان این ترجمه‌ها بیش از آنکه در مضمون اثر باشد، در نحوه بازآفرینی زبانی و میزان وفاداری مترجمان به نثر اصلی دیده می‌شود. همین موضوع باعث شده که مخاطبان علاقه‌مند به ادبیات مقاومت، با مقایسه نسخه‌های مختلف، بتوانند درک دقیق‌تری از سبک روایت نویسنده به دست آورند.
استقبال از چاپ‌های متعدد این اثر به‌ویژه در انتشارات کتابستان معرفت، نشان می‌دهد که «خار و میخک» توانسته جای خود را در میان خوانندگان ایرانی باز کند. نسخه منتشرشده توسط کتابستان معرفت، با رسیدن به چاپ بیستم، گواهی بر استقبال عمومی از اثری است که واقعیت‌های تلخ و شیرین زندگی در سرزمین اشغالی را از زبان راوی اصلی خود بیان می‌کند.
در سوی دیگر، نسخه انتشارات معارف با حجم کمتر و قیمت پایین‌تر، به‌عنوان گزینه‌ای در دسترس‌تر برای مخاطبان جوان‌تر و دانشجویان شناخته می‌شود. این نسخه تلاش کرده است با حفظ مضمون اصلی و زبانی ساده‌تر، پیام اثر را برای نسل جدید قابل درک‌تر کند. در مقابل، ترجمه‌های انتشارات نیستان ادب و سوره مهر که با صفحات بیشتر و ساختار کامل‌تر منتشر شده‌اند، بیشتر مورد توجه پژوهشگران و علاقه‌مندان به متون مفصل‌تر قرار گرفته‌اند.
در نهایت مقایسه این ترجمه‌ها نشان می‌دهد که هر یک از ناشران، با توجه به سیاست نشر و نوع مخاطب خود، کوشیده‌اند کتاب را در قالبی متفاوت عرضه کنند. وجود این تنوع در ترجمه، نه تنها از نگاه اقتصادی و فرهنگی برای بازار کتاب ایران حائز اهمیت است، بلکه نشان می‌دهد موضوع مقاومت فلسطین و روایت‌های برخاسته از آن، هنوز برای جامعه فرهنگی ایران زنده و الهام‌بخش است.