«عاشورا» سبک زندگی؛ دعوت شاعرانه قیصر به زندگی انسانی و با ارزش
به گزارش خبرنگار مهر، منظومه عاشورایی ظهر روز دهم اثر زنده‌یاد قیصر امین‌پور از معدود آثار ادبی درباره قیام عاشورا برای نوجوانان است که پس از دهه‌ها، هنوز از درخشان‌ترین آثار ادبی در حوزه ادبیات عاشورایی و ادبیات کودک و نوجوان است.
منظومه «روز دهم» نه تنها یک شعر عاشورایی، بلکه سفری نوجوانانه به دل عاشورا و کربلا است. این اثر، با زبانی دلنشین و تصاویری زنده، مخاطب نوجوان را به دنیای عاشورا میبرد و او را با ابعاد گوناگون این واقعه بزرگ تاریخی آشنا می‌کند. همانطور که خود قیصر گفته و نوشته است، روز دهم منظومه‌ای در رثای کودکانی است که در کربلا شهید شده‌اند؛ ۹ یا ۱۰ شهید کودک که هرکدام قصه‌ای دارند و ماجرایی. امین‌پور با دقیق شدن در منابع تاریخی و خواندن سرگذشت این کودکان و نحوه جنگ‌آوری و شهادت آنها در عاشورا، اثری پدید آورده که پس از هزار و خرده‌ای سال، می‌توان سیمای آن شهدای کودک و نوجوان را پیش چشم مخاطب و نسل نوجوان امروز گذاشت و سرشت و سرنوشت آنها را به مخاطبان امروز گره زد.
در این یادداشت، به بررسی ارزش‌های ادبی، ویژگی‌های محتوایی و اهمیت این اثر خواهیم پرداخت.
ارزش‌های ادبی؛ زبان، ساختار و نمادگرایی در روز دهم
اولین و مهم‌ترین ویژگی این کتاب، «زبان و سبک شعری» آن است. قیصر امین‌پور در «روز دهم» با انتخاب واژگان دقیق برای نسل نوجوان و تصاویر شاعرانه و پاک از عاشورا، فضایی ایجاد می‌کند که خواننده به راحتی می‌تواند با آن ارتباط برقرار کند. این زبان، هم ساده و هم عمیق است، و به خوبی احساسات و عواطف انسانی را منتقل می‌کند. به عنوان مثال، قیصر امین‌پور، در توصیف لحظات حساس و دردناک عاشورا به گونه‌ای می‌نویسد که خواننده حس می‌کند در آن لحظات حضور دارد و با شخصیت‌ها هم‌دردی می‌کند.
شورِ محشر بود
نوبتِ یک یار دیگر بود
خطی از مرز افق تا دشت می‌آمد
خط سرخی در میان هر دو لشکر بود
آن طرف، انبوه دشمن
غرق در فولاد و آهن بود
این طرف، منظومه‌ی خورشید ِروشن بود
دومین ویژگی «ساختار و فرم»، کتاب است. منظومه روز دهم به صورت یک روایت پیوسته و منسجم پیش می‌رود. امین‌پور در سال ۱۳۶۴ که جامعه و نیز ادبیات کودک و نوجوان ما بیشتر در قالب‌های کلاسیک سیر می‌کرد، قالب نیمایی را برای روایت کربلا انتخاب کرد. او با استفاده از وزن و قافیه نیمایی، هم امکان‌های سنتی شعر فارسی را به کار می‌گیرد و هم امکان‌های تازه‌یافت در قالب شعر نیمایی را بر سر دست می‌گیرد تا با مخاطب نوجوان گفتگو کند؛ همین جسارت باعث شده است منظومه روز دهم، نه تنها برای مخاطب آن زمان، بلکه برای مخاطب امروز هم مورد پسند و مناسب باشد.
در هر بیت یا هر فراز از روز دهم، یک داستان کوچک نهفته است که با دقت و ظرافت به تصویر کشیده شده است. این تصاویر کوچک، یا این روایت‌های کوچک، وقتی در کنار هم قرار می‌گیرند، یک تصویر کامل از صحنه کربلا پیش روی مخاطب می‌گذارد و او را آهسته آهسته به مغز و پیام و معنای اصلی کربلا رهنمون می‌کند:
این صدا از ماست!
این صدای زاده‌ی زهراست:
هست آیا یاوری ما را؟
ویژگی بعدی در روز دهم، استفاده مناسب و نه شعاری و کلیشه‌ای از «نمادگرایی و تصاویر شاعرانه» است.