چشم‌انداز جذاب ۱۲۶ میلیارد دلاری بازار جهانی بوکسیت
به گزارش نبض بورس، بازار جهانی بوکسیت با شتابی پایدار در حال گسترش است. برآوردهای شماری از تحلیلگران نشان می‌دهد ارزش این بازار تا سال ۲۰۳۳، به حدود ۱۲۶ میلیارد دلار خواهد رسید. این رشد پیش‌بینی شده نسبت به رقم ۸۴٫۵ میلیارد دلار گزارش شده برای سال ۲۰۲۵، افزایش بیشتری را که معادل نرخ رشد سالانه مرکب ۵٫۱۱ درصدی است، تجربه خواهد کرد. در واقع محرک اصلی این جهش، تقاضای روزافزون برای آلومینیوم است. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد دستیابی به ارزش بازار ۱۲۶ میلیارد دلاری در بخش جهانی بوکسیت با چالش‌هایی همچون اختلال در زنجیره تامین، محدودیت‌های سخت‌گیرانه زیست‌محیطی وضع شده از سوی برخی کشورها و افزایش رقابت‌های ژئوپلیتیکی در برخی مناطق جهان مواجه خواهد بود.
به نقل از پایگاه خبری «Al Circle»، در حال حاضر حدود ۸۵ درصد از کل بوکسیت استخراج شده در مقیاس جهانی به تولید آلومینا اختصاص دارد. از آلومینا به منظور تولید آلومینیوم استفاده می‌شود که در صنایع تولیدی مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در حال حاضر نیز امکان جایگزینی آن با فلز یا ماده معدنی دیگری وجود ندارد.
صنعت خودرو یکی از صنایع تولیدی مهم در جهان به شمار می‌رود که در آن، دسترسی به فلز آلومینیوم از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. طبق آمارهای ارائه شده، در سال ۱۹۸۰ میلادی برای ساخت هر خودرو به طور میانگین از حدود ۵۵ کیلوگرم فلز آلومینیوم استفاده می‌شد؛ این در حالی بوده که پیش‌بینی می‌شود این رقم تا سال ۲۰۳۰ به ۲۵۲ کیلوگرم در هر خودرو افزایش پیدا کند.
رشد چشمگیر نفوذ خودروهای الکتریکی در بازار برخی مناطق جهان را می‌توان یکی از اصلی‌ترین عوامل تاثیرگذار بر افزایش حجم استفاده از آلومینیوم در صنعت خودرو اعلام کرد. از سوی دیگر، باید به این مسئله اشاره کرد که خودروسازان الکتریکی برای جبران وزن بالای برخی باتری‌های به کار رفته در این خودروها، باید وزن آن‌ها را کاهش دهند. این تغییر رویکرد در ساخت خودروها تنها در ایالات متحده آمریکا، به معنای سه میلیون تن افزایش تقاضا برای آلومینیوم خواهد بود.
برای صنعت هوافضا در مقیاس جهانی نیز می‌توان سناریو مشابهی را مطرح کرد. در حال حاضر در ساخت بیش از ۷۰ درصد از هواپیماها از فلز آلومینیوم استفاده شده؛ چراکه این فلز علاوه بر وزن سبک، از ویژگی‌های مهمی نظیر مقاومت بالا و مقاوم در برابر خوردگی برخوردار است. صنعت بسته‌بندی نیز از جمله دیگر صنایعی خواهد بود که تقاضا برای آلومینیوم در آن طی آینده روند صعودی قابل توجهی را به ثبت خواهد رساند.
براساس برآوردهای صورت گرفته، ارزش بازار قوطی آلومینیومی نوشیدنی‌ها در سال ۲۰۲۴، رقمی معادل ۳۵٫۵۶ میلیارد دلار اعلام شد و پیش‌بینی شده است این رقم تا سال ۲۰۳۳ با رشد سالانه حدود ۶ درصد به ۶۰٫۷۵ میلیارد دلار برسد. ناگفته نماند افزایش روند تقاضا برای آلومینیوم تنها به صنایع نامبرده شده محدود نمی‌شود. برای مثال، از آلومینیوم در بخش ساخت‌وساز، توسعه شبکه‌های برق و صنایع الکترونیک نیز به شدت استفاده می‌شود و هم‌زمان با گسترش شهرها و توسعه زیرساخت‌های شهری، مصرف این فلز شتاب بیشتری خواهد گرفت.
برآوردهای انجام شده نشان می‌دهد ارزش کل بازار آلومینیوم از ۱۸۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۵، به بیش از ۳۳۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۳۵ خواهد رسید؛ رشدی که به طور مستقیم بر افزایش تقاضا برای بوکسیت مرتبط خواهد بود.
رقابت راهبردی ایالات متحده آمریکا و چین برای دسترسی به بوکسیت
آن‌طور که به نظر می‌رسد، توازن عرضه جهانی بوکسیت عمدتا تحت تاثیر افزایش رقابت میان ایالات متحده آمریکا و چین به این ماده معدنی قرار گرفته است؛ البته چین را بی‌تردید باید بازیگر اصلی و مسلط بر بازار جهانی بوکسیت اعلام کرد. براساس آمار، در این کشور بیش از ۴۱ میلیون تن آلومینیوم در سال ۲۰۲۳ تولید شد که بیش از نیمی از کل تولید جهانی را شامل می‌شود.
تقاضای چین برای بوکسیت نیز بسیار چشمگیر بوده است. در همین راستا، در سال ۲۰۲۴ واردات این ماده معدنی به کشور نامبرده به حدود ۱۵۸٫۸ میلیون تن رسید که ۱۲٫۳ درصد رشد سالانه را نشان می‌دهد. در حال حاضر بیش از ۶۰ درصد از کل بوکسیت معامله شده در مقیاس جهانی در بازار چین عرضه می‌شود.
از سوی دیگر، چین هم‌زمان در حال تغییراتی در ظرفیت واحدهای ذوب آلومینیوم خود برای هم‌سویی با اهداف زیست‌محیطی تعیین شده است. در همین رابطه، شرکت «Shandong Weiqiao Pioneering Group» حدود ۲٫۰۳ میلیون تن از ظرفیت آلومینیوم خود را از استان شاندونگ به استان یون‌نان چین که دسترسی به منابع انرژی برق‌آبی بسیار مناسبی دارد، منتقل کرده است تا با بهره‌برداری از انرژی‌های پاک‌تر، میزان کربن تولیدی خود را کاهش دهد. شرکت «China Hongqiao Group» نیز قصد دارد با انتقال واحدهای تولید آلومینیوم خود به استان یون‌نان، ظرفیت تولید را تا پایان سال ۲۰۲۵ از دو میلیون تن در سال به چهار میلیون تن افزایش دهد.
این در حالی است که با کاهش ذخایر داخلی و محدودیت‌های صادراتی بوکسیت در اندونزی، کشورهای گینه و استرالیا به منابع اصلی تامین این ماده معدنی در چین تبدیل شده‌اند. قیمت بوکسیت در چین در میانه سال ۲۰۲۵، به طور میانگین ۹۹ دلار به ازای هر تن اعلام شد که نشان از افزایش فشارها در سمت تقاضا برای این فلز بوده است.
در مقابل، ایالات متحده آمریکا در موقعیتی آسیب‌پذیرتر از لحاظ دسترسی به بوکسیت قرار دارد. حدود ۷۵ درصد از نیاز بوکسیت این کشور از طریق واردات و عمدتا از تولیدکنندگان در منطقه آسیا اقیانوسیه تامین می‌شود. در حال حاضر تلاش‌ها برای توسعه معادن داخلی بوکسیت از سوی آمریکا افزایش یافته و بر ضرورت دسترسی به آن که برای رشد صنعتی و امنیت ملی این کشور اهمیت فراوانی دارد، تاکید شده است،
با این وجود، آمریکا همچنان حجم بسیار زیادی از بوکسیت مورد نیاز خود را از طریق واردات تامین می‌کند. در همین رابطه و طی سه ماهه دوم سال ۲۰۲۵، متوسط قیمت بوکسیت برای خریداران آمریکایی حدود ۸۲ دلار به ازای هر تن گزارش شد؛ قیمتی که نه تنها تحت تاثیر تقاضا بلکه ناشی از مشکلات حمل‌ونقل و کمبود نیروی کار بوده است.
گینه و استرالیا همچنان بزرگ‌ترین تامین‌کنندگان بوکسیت جهان
در حال حاضر دو کشور گینه و استرالیا نقشی کلیدی در تامین بوکسیت بازار جهانی دارند. طبق آمارهای منتشر شده، گینه نزدیک به یک‌چهارم ذخایر شناخته شده بوکسیت جهان معادل حدود ۷٫۴ میلیارد تن را در اختیار دارد. سنگ بوکسیت این کشور به دلیل خلوص بالا و میزان اندک سیلیس، از ارزش ویژه‌ای در بازار جهانی برخوردار است. پیش‌بینی می‌شود حجم صادرات بوکسیت از گینه از ۱۴۶ میلیون تن در سال ۲۰۲۴، به ۱۹۹ میلیون تن در سال ۲۰۲۵ برسد. گفتنی است حدود ۶۰ درصد از بوکسیت تولید شده در گینه به چین صادر می‌شود.
در حال حاضر، صادرات بوکسیت سهمی بالغ بر ۲۰ درصد از تولید ناخالص داخلی گینه و نزدیک به ۹۰ درصد از کل درآمدهای صادراتی این کشور را به خود اختصاص داده؛ با این حال، دولت کشور مذکور به دنبال سهم بیشتری از زنجیره ارزش این ماده معدنی است. سلب امتیاز استخراج بوکسیت از شرکت اماراتی «Guinea Alumina Corporation» به دلیل عمل نکردن به تعهد ساخت واحد فرآوری و واگذاری این امتیاز به مدت ۲۵ سال به شرکت با مالکیت دولتی «Nimba Mining»، از مهم‌ترین تغییرات ایجاد شده در رویکرد دولت گینه در زمینه رشد ارزآوری از طریق افزایش تولید بوکسیت به شمار می‌رود.
استرالیا با در اختیار داشتن حدود ۱۶ درصد ذخایر جهانی بوکسیت، دیگر تامین‌کننده بزرگ این ماده معدنی محسوب می‌شود. در سال ۲۰۲۴، این کشور حدود ۱۰۰ میلیون تن بوکسیت تولید کرده است؛ بخشی از این تولید در واحدهای فرآوری داخلی مورد استفاده قرار گرفته و بخش دیگر برای تامین نیاز بازارهای خارجی، به ویژه چین صادر شده است.
در همین رابطه، شرکت «Rio Tinto» اعلام کرد قصد دارد حدود ۱۸۰ میلیون دلار به منظور توسعه معدن بوکسیت «Amrun» واقع در ایالت کوئینزلند استرالیا اختصاص دهد. پیش‌بینی شده است فاز نخست پروژه توسعه‌ای معدن مذکور در سال ۲۰۲۷ به مرحله بهره‌برداری برسد و انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۸، نرخ بهره‌برداری در آن به ۱۰۰ درصد افزایش پیدا کند. توسعه چنین طرح‌هایی نه تنها برای پاسخ به تقاضای بوکسیت مناسب ارزیابی می‌شود بلکه تضمینی برای دسترسی به آن در زمان شوک‌های احتمالی بازار خواهد بود.
نوسانات قیمتی و فشارهای زیست‌محیطی در بازار جهانی بوکسیت
نوسانات قیمتی اخیر بوکسیت در مقیاس جهانی، بازتابی از توازن شکننده در بازار این ماده معدنی است. در نیمه نخست سال ۲۰۲۵، خریداران آمریکایی بوکسیت به طور متوسط حدود ۸۲ دلار به ازای هر تن برای تامین نیاز خود به این ماده معدنی پرداخت کردند؛ در حالی که این رقم برای خریداران چینی حدود ۹۹ دلار به ازای هر تن اعلام شد.
این اختلاف در قیمت‌ها به عواملی مانند وابستگی وارداتی آمریکا، مشکلات حمل‌ونقل محموله‌های دریایی بوکسیت و محدودیت‌های منطقه‌ای وضع شده برای استخراج این ماده معدنی از سوی برخی کشورهای تولیدکننده نسبت داده می‌شود.
یکی از چالش‌های اصلی در بازار جهانی بوکسیت، مدیریت گل قرمز به عنوان پسماند حاصل از فریند فرآوری این ماده معدنی بوده است که گاهی تا ۵۰ درصد هزینه‌های عملیاتی را افزایش می‌دهد. با سخت‌گیرانه‌تر شدن قوانین زیست‌محیطی وضع شده از سوی برخی دولت‌ها، به نظر می‌رسد این چالش‌ها ابعاد جدی‌تری پیدا خواهند کرد.
نقش سایر مناطق تامین‌کنندگان بوکسیت جهان در ایجاد تعادل در بازار
چین، آمریکا و سایر تامین‌کنندگان اصلی بوکسیت در بازار جهانی تنها کشورهایی نیستند که در این بخش حضور پررنگی دارند. در حال حاضر هند نیز یکی از بازیگران نوظهور در این زمینه به شمار می‌رود. ارزش صنعت بوکسیت این کشور در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۶٫۵ میلیارد دلار برآورد شد و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۳ این رقم به ۲۵٫۳ میلیارد دلار برسد.
از سوی دیگر، تولیدکنندگان داخلی آلومینیوم و بوکسیت سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای را به منظور افزایش ظرفیت تولید بوکسیت در هند آغاز کرده‌اند. در همین راستا، شرکت «NALCO» در نظر دارد حدود ۳٫۴۳ میلیارد دلار به منظور احداث یک واحد ذوب و نیروگاه زغال‌سنگ در ایالت اودیشا سرمایه‌گذاری کند و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۰، سالانه حدود ۵۰۰ هزار تن به ظرفیت تولید در آن افزود شود. هم‌زمان، شرکت‌های «Hindalco» و «Vedanta» نیز به دنبال توسعه واحدهای ذوب و فرآوری بوده تا بتوانند رشد تقاضای بازار هند برای آلومینیوم را مدیریت کنند.
اندونزی نیز مسیری مشابه را دنبال می‌کند و افزایش استخراج بوکسیت را با ایجاد ظرفیت‌های جدید فرآوری و ذوب این ماده معدنی در دستور کار قرار داده است. در همین خصوص، پروژه شرکت «PT Kalimantan Aluminium Industry» شامل احداث یک واحد ذوب آلومینیوم با ظرفیت ۷۵۰ هزار تن در سال بوده و شرکت «PT Bintan Electrolytic Aluminium» نیز به دنبال عملیاتی کردن طرح‌های توسعه مرحله‌ای در جزایر ریائو در اندونزی است.
در حوزه فرآوری نیز شرکت‌های «PT Bintan Alumina Indonesia» و «PT Borneo Alumina Indonesia» در نظر دارند طی چند سال آینده، سالانه چندین میلیون تن آلومینا تولید کنند. بسیاری از این پروژه‌ها تا اواخر سال ۲۰۳۰ به مرحله بهره‌برداری کامل خواهند رسید.
از سوی دیگر، به نظر می‌رسد ویتنام با اجرای طرح‌های جدید استخراج و ذوب بوکسیت، در پی افزایش تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات این ماده معدنی است. در سایر نقاط جهان، کشورهایی مانند برزیل، غنا، سیرالئون و برخی کشورهای خاورمیانه در مقیاس کوچک‌تر نیز طرح‌هایی به منظور افزایش تولید بوکسیت و بالا بردن ظرفیت فرآوری و ذوب آلومینیوم در دست اجرا دارند. این تنوع‌بخشی در زنجیره تولید و عرضه بوکسیت، وابستگی بازار جهانی به چند صادرکننده اصلی این ماده معدنی را کاهش خواهد داد و به گسترش پایدار صنعت آلومینیوم تا سال ۲۰۳۳ کمک خواهد کرد.
چشم‌انداز آتی بازار بوکسیت تا سال ۲۰۳۳
آن‌طور که به نظر می‌رسد، بوکسیت همچنان ماده اولیه اصلی برای تولید آلومینیوم و به عنوان بخش بزرگی از صنایع مدرن باقی خواهد ماند. رقابت راهبردی میان آمریکا و چین روندهای تجاری در عرضه بوکسیت را در بازار جهانی متحول خواهد کرد و از سوی دیگر، کشورهایی مانند گینه و استرالیا نفوذ خود بر بازار جهانی این ماده معدنی را افزایش می‌دهند.
با این وجود، چالش‌هایی نظیر وضع قوانین سخت‌گیرانه زیست‌محیطی، وضعیت شکننده بخش حمل‌ونقل دریایی و ریسک‌های مربوط با سیاست‌گذاری‌های وضع شده از سوی برخی کشورها، همچنان مانع از ایجاد ثبات در بازار بوکسیت شده است. با این حال، به‌کارگیری فناوری‌های نوین، رشد استفاده از فرایند خودکارسازی در تولید و به‌کارگیری رویه‌های پایدار، موجب کاهش اندکی از فشار وارد شده بر بازار جهانی بوکسیت خواهد شد.
از سوی دیگر، به نظر می‌رسد روند صعودی تقاضا برای این ماده معدنی همچنان تداوم خود را حفظ خواهد کرد. علاوه‌براین، نقشی که آلومینیوم در صنایعی مانند خودروهای الکتریکی و پنل‌های خورشیدی ایفا می‌کند، تضمین خواهد کرد که بوکسیت همچنان یک ماده اولیه غیرقابل جایگزین در این صنایع باقی خواهد ماند.
در پایان باید گفت اگر پیش‌بینی‌های فعلی تحقق یابند، ارزش بازار بوکسیت تا سال ۲۰۳۳ به حدود ۱۲۶ میلیارد دلار خواهد رسید و جایگاه خود را به عنوان سنگ‌بنای رشد جهانی و زیرساختی برای آینده‌ای پایدارتر تثبیت خواهد کرد./فلزات آنلاین