شکنندگی آتش‌بس و ریسک «مکانیزم ماشه» سرمایه‌گذاران را محتاط کرد
بازار سرمایه ایران این روز‌ها تحت تأثیر مجموعه‌ای از بحران‌های داخلی و خارجی، از جنگ و شکنندگی آتش‌بس تا سیاست‌های اقتصادی ناپایدار و تحریم‌های احتمالی، در وضعیت پرچالشی قرار دارد. کارشناسان هشدار می‌دهند که بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به دولت و سازمان بورس، همراه با مشکلات ساختاری اقتصاد، رشد بورس را محدود کرده و فشار بر سرمایه‌ها را تشدید می‌کند.
قطعی برق و قیمت‌گذاری دستوری، تهدید جدی تولید و بازار سرمایه؛
بازار سرمایه ایران این روز‌ها تحت تأثیر مجموعه‌ای از بحران‌های داخلی و خارجی، از جنگ و شکنندگی آتش‌بس تا سیاست‌های اقتصادی ناپایدار و تحریم‌های احتمالی، در وضعیت پرچالشی قرار دارد. کارشناسان هشدار می‌دهند که بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به دولت و سازمان بورس، همراه با مشکلات ساختاری اقتصاد، رشد بورس را محدود کرده و فشار بر سرمایه‌ها را تشدید می‌کند.
علیرضا خان‌محمدی، کارشناس بازار سرمایه، در گفت‌و‌گو با بورس نیوز درباره وضعیت فعلی بازار بورس اظهار کرد: روز‌های اخیر بازار سرمایه، روز‌های پرچالشی را تجربه می‌کند و رفتار فعالان بازار تحت تأثیر انواع ریسک‌های داخلی و خارجی شکل می‌گیرد. بازار بورس تنها در شرایط ثبات اقتصادی و با کمترین میزان ریسک قادر به رشد و بازدهی مناسب است و هرچه تنش‌ها و بحران‌ها افزایش یابد، طبیعی است که خروج سرمایه از بازار تشدید شود.
خان‌محمدی با اشاره به اینکه تحلیل فعالان بازار و تصمیمات خرید و فروش آنها تحت تأثیر عوامل متعدد قرار دارد، افزود: بازار سرمایه امروز با مجموعه‌ای از بحران‌ها مواجه است و همین شرایط باعث شده که سرمایه‌گذاران تمایل کمتری به فعالیت داشته باشند و محافظه‌کارانه رفتار کنند
وی در ادامه توضیح داد: مشکلات کلان اقتصادی، بی‌ثباتی در سیاست‌های مالی و پولی و فشار‌های خارجی، همگی در شکل‌گیری وضعیت کنونی بازار نقش دارند و این عوامل باعث شده‌اند که انتظار بازدهی مثبت در کوتاه‌مدت بسیار محدود باشد. هرگونه تغییر مثبت در ثبات اقتصادی و کاهش ریسک‌ها می‌تواند زمینه‌ساز بازگشت آرامش و رشد نسبی بازار سرمایه باشد.
شکنندگی آتش‌بس عامل اصلی نگرانی بازار سرمایه
خان‌محمدی با اشاره به تأثیر مستقیم جنگ اخیر بر بازار بورس توضیح داد: با وجود آتش‌بس فعلی، فعالان بازار همچنان با ریسک بالای تشدید جنگ مواجه هستند. این وضعیت می‌توانست باعث آسیب به زیرساخت‌ها و تشدید بحران‌ها شود و در نتیجه بازار سرمایه واکنش طبیعی خود را نشان می‌دهد.
خان‌محمدی تأکید کرد: موضوع اصلی که سرمایه‌گذاران به آن توجه دارند، شکننده بودن آتش‌بس است. وی افزود: این شکنندگی بار‌ها از سوی مقامات داخلی، مقامات کشور متخاصم و آمریکا مورد تأکید قرار گرفته و حتی اظهارات اخیر ترامپ نشان می‌دهد که جنگ عملاً پایان نیافته و احتمال حمله مجدد وجود دارد.
بیشتر بخوانید: زنگ خطر دلار به صدا درآمد
وی ادامه داد: در شرایطی که ریسک جنگ بسیار بالاست، فعالان بازار سرمایه با هوشمندی دارایی‌های خود را جابجا می‌کنند. بخشی از این جابجایی در داخل بازار اتفاق می‌افتد و بخشی نیز از بازار خارج می‌شود؛ بنابراین، واکنش بازار به شکنندگی آتش‌بس امری طبیعی است.
فعال شدن مکانیزم ماشه، تهدیدی جدی برای اقتصاد ایران
علیرضا خان‌محمدی، کارشناس بازار سرمایه، در ادامه گفت‌و‌گو با بورس نیوز درباره اثرات احتمالی فعال شدن مکانیزم ماشه بر اقتصاد و بازار سرمایه توضیح داد: برخلاف تبلیغات داخلی مبنی بر بی‌اثر بودن این اقدام، فعال شدن مکانیزم ماشه می‌تواند ایران را از لحاظ تحریمی در محاصره قرار دهد.
او افزود: تشدید تحریم‌ها و محدود شدن امکان خروج کشتی‌ها از خلیج فارس برای فروش نفت، ایران را در یک تنگنای اقتصادی جدی قرار می‌دهد. شاهد این موضوع افزایش میزان نفت شناور روی آب هستیم که به بالاترین سطح خود رسیده و هنوز مکانیزم ماشه فعال نشده، اما همین مسئله به عنوان یک هشدار مهم در اقتصاد تلقی می‌شود
خان‌محمدی تأکید کرد: بازگشت تحریم‌های بین‌المللی می‌تواند اقتصاد ایران را که هم‌اکنون در وضعیت فلج قرار دارد، به سمت فروپاشی ببرد و طبیعتاً بازار سرمایه هم تحت تأثیر مستقیم این تحولات قرار خواهد گرفت.
ریسک مکانیزم ماشه و بحران‌های ساختاری، دو عامل فشار بر بازار سرمایه
علیرضا خان‌محمدی تأکید کرد: فعال شدن مکانیزم ماشه نه تنها تهدید تحریمی جدی برای اقتصاد ایران است، بلکه می‌تواند بهانه‌ای برای تشدید تنش‌ها و حمله مجدد باشد. بازار سرمایه این ریسک را به دقت مشاهده می‌کند و در قیمت‌گذاری‌های خود لحاظ می‌کند.
خان‌محمدی در ادامه به بحران‌های داخلی نیز اشاره کرد و گفت: بحران‌های فعلی در بخش انرژی، آب و سایر حوزه‌ها، نتیجه تصمیمات اشتباه و سیاست‌گذاری‌های نادرست سال‌های گذشته است. این تصمیمات، اقتصاد ایران را به سمت فروپاشی هدایت کرده و امروز اثرات آن در شرایط اقتصادی و بازار سرمایه قابل مشاهده است.
وی افزود: جنگ تأثیرگذار بوده، اما بحران‌های ساختاری و سیاست‌گذاری‌های گذشته باعث تشدید فشار‌ها شده است و باید این عوامل در کنار ریسک‌های خارجی همواره مدنظر فعالان بازار سرمایه قرار گیرد.
بی‌اعتمادی فعالان بازار سرمایه؛ بحران اصلی در کنار جنگ
علیرضا خان‌محمدی کارشناس بازار سرمایه به بحران اصلی بازار سرمایه در کنار اثرات جنگ اشاره کرد و گفت: این بحران، بی‌اعتمادی فعالان بازار به دولت و سازمان بورس است. بدترین عملکرد در جریان جنگ ۱۲ روزه مربوط به سازمان بورس بود. در بازگشایی بازار هیچ برنامه مشخصی وجود نداشت و حمایت استراتژیک از بازار صورت نگرفت. این عملکرد اشتباه چه از طرف دولت و چه از طرف سازمان بورس، باعث ایجاد بی‌اعتمادی شده است.
خان‌محمدی افزود: در شرایط فعلی، سرمایه‌گذاران نگرانند که اگر بحران‌های مشابه رخ دهد، ماندن در بازار سرمایه خود به یک تهدید برای دارایی‌شان تبدیل شود، حتی در صندوق‌های درآمد ثابت یا صندوق‌های طلا. بسته شدن بازار و قفل شدن سرمایه مردم طی جنگ ۱۲ روزه، ترس و بی‌اعتمادی شدیدی ایجاد کرده است. فعالان بازار می‌ترسند که در صورت تشدید بحران، دسترسی به سرمایه خود را از دست بدهند و برای بازگرداندن آن مجبور باشند مدت طولانی صبر کنند.
وی تأکید کرد: بی‌اعتمادی به دولت و سازمان بورس، در کنار سایر ریسک‌ها، یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار بر رفتار بازار سرمایه محسوب می‌شود و باید در تحلیل وضعیت فعلی بازار حتماً مدنظر قرار گیرد.
بحران قیمت‌گذاری دستوری و قطعی برق؛ تهدیدی برای تولید و اقتصاد
این کارشناس بازار سرمایه درباره یکی از بحران‌های کلان اقتصاد کشور توضیح داد و گفت: یکی از ابر بحران‌های سال‌های اخیر، تصمیمات اشتباه در زمینه قیمت‌گذاری دستوری است. بحران انرژی که امروز با آن مواجه هستیم، نتیجه همین سیاست‌های مخرب و ضد تولید است که به اسم یارانه و به نفع مردم اجرا شد.
تولید برق و انرژی تحت تأثیر این سیاست‌ها قرار گرفت و امروز آثار آن، از جمله قطعی‌های مکرر برق و اختلال در صنایع، به وضوح دیده می‌شود. قطعی برق نه تنها تولید شرکت‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه حاشیه سود آنها را کاهش داده و بهای تمام‌شده محصولات را افزایش می‌دهد. این مسائل در کنار تورم بالای فعلی، می‌تواند باعث مختل شدن بخش عرضه در ماه‌های آینده شود و ریسک ابر تورم را در اقتصاد افزایش دهد.»
اثرات سیاست‌های انقباضی و نرخ بهره بر رکود بازار‌ها
خان‌محمدی با اشاره به اثرات سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی گفت: نرخ بهره بالا و بازدهی بالای اوراق در کنار سیاست‌های انقباضی که برای کنترل تورم اتخاذ شده، باعث ایجاد رکود عمیق در بازار‌ها شده است. نمی‌توان گفت که این سیاست‌ها به صورت کامل اجرا شده یا نشده؛ اما نبود استراتژی مشخص و برنامه‌ریزی برای کنترل نرخ بهره و تورم، بازار را در وضعیت سردرگمی قرار داده است.
وی افزود: در لحظه‌ای سیاست انبساطی و در لحظه‌ای سیاست انقباضی اعمال می‌شود و این باعث شده اقتصاد ایران در یک گیجی به سر ببرد. نتیجه این وضعیت، چالش بزرگ برای شرکت‌ها در تأمین مالی و افزایش هزینه‌های تأمین مالی بوده است. هم‌زمان کاهش سودآوری شرکت‌ها، فشار بر تأمین مالی را بیشتر کرده و به نوعی رکود و کندی فعالیت‌های اقتصادی را تشدید کرده است.
سرکوب نرخ ارز و فشار بر شرکت‌های صادرات محور
علیرضا خان‌محمدی با اشاره به چالش‌های ناشی از سرکوب نرخ ارز گفت: بازار ما بازار کامودیتی‌محور است و شرکت‌های صادرات‌محور، جدا از تأثیر تحریم‌ها که فروش و بازارشان را محدود کرده، با دستوری بودن و سرکوب نرخ ارز مواجه‌اند. این موضوع باعث شده بهای تمام شده در بازار آزاد محاسبه شود و سود شرکت‌ها در محدوده محدودی باقی بماند.
وی افزود: این تنگنای ارزی افزایش بهای تمام شده و کاهش سودآوری شرکت‌ها را به همراه داشته و صنایع را در رکود تورمی عمیق قرار داده است. می‌توان اثر این بحران را در عملکرد فروش شرکت‌ها مشاهده کرد و بدون شک یکی از چالش‌های بزرگ پیش روی بازار سرمایه به شمار می‌رود.
فشار فروش اوراق و محدودیت‌های بازار سرمایه
این کارشناس بازار سرمایه در خصوص وضعیت فروش اوراق دولتی و تأثیر آن بر بازار گفت: تا اینجای کار، دولت به شکل نرمال اوراق خود را عرضه می‌کرد، اما با نزدیک شدن به سررسید اوراق و افزایش کسری بودجه، دولت به سمت فروش اوراق بیشتر سوق داده می‌شود. این اوراق جدید باید بازدهی بالاتری داشته باشند تا جذاب باشند و فروش آنها انجام شود؛ نمونه این وضعیت در گذشته باعث شد که نرخ بالای ۴۰ درصد اوراق دولتی، بازار سرمایه را به شدت تحت فشار قرار دهد.
وی افزود: در کنار اوراق، بحران جنگ، بحران انرژی، نرخ بهره بالا و سیاست‌های انقباضی، بازار سرمایه را در قفسی قرار داده که هر روز کوچک‌تر می‌شود. این شرایط اقتصاد کشور را به سمت چالش‌های بزرگ و حتی خطر فروپاشی هدایت می‌کند. فعالان بازار، با تحلیل این بحران‌ها رفتار می‌کنند و طبیعی است که در چنین شرایطی، انتظار روز‌های خوب بلندمدت برای بازار سرمایه نمی‌رود و هر اتفاق مثبت تنها اثرات کوتاه‌مدت دارد.
چشم‌انداز بازار سرمایه در شرایط بحران
علیرضا خان‌محمدی کارشناس بازار سرمایه در تشریح وضعیت کلی بازار گفت: با وجود اینکه ممکن است نگاه به بازار سرمایه بدبینانه به نظر برسد، اما شرایط امروز کشور این نگرانی را توجیه می‌کند. ابهام‌های اقتصادی، ریسک‌های ژئوپولیتیک و بحران‌های داخلی، تولید را با چالش جدی مواجه کرده و صنایع را به سمت تعطیلی سوق می‌دهد. طبیعی است که در چنین شرایطی، بازاری که برای بقا تلاش می‌کند، نمی‌تواند رشد‌های قابل توجهی را تجربه کند.
پایان مطلب